Zgjedhjet lokale të vitit 2025 u mbajtën sipas një rendi formal, por të shoqëruara me mangësi të konsiderueshme që vënë në pikëpyetje integritetin demokratik të procesit.
Pas disiplinës administrative dhe hapjes në kohë të qendrave të votimit, fshiheshin dobësi të thella strukturore, politizim dhe inerci institucionale, të cilat minojnë besimin e qytetarëve në sistemin zgjedhor.
Shteti ka treguar edhe një herë se nuk zotëron një mekanizëm zgjedhor funksional, transparent dhe të besueshëm.
Një nga shembujt më drastikë të kësaj është Lista e Votuesve e vjetëruar.
Në qendrën e votimit 2479 në Gazi Babë, për shembull, 20 nga 399 votues janë të vdekur – që është pesë përqind e listës. Ky nuk është një gabim teknik, por një dështim serioz institucional që dëmton besueshmërinë në procesin zgjedhor.
Ose – në komunën e Shuto Orizarës (QV 2957/1, SH.F. “26 Korrik”), një gjysh dhe një nip kanë të njëjtin mbiemër. Gjyshi – i ndjerë – është atje, dhe nipi – gjallë – nuk është në Listën e Votuesve! Tingëllon si shaka, por është një e vërtetë groteske.
Aparatet e gjurmëve të gishtërinjve ( fingerprint), të cilat u prezantuan për të forcuar besimin dhe shpejtësinë e votimit, kanë provuar edhe një herë të jenë një lidhje e dobët.
Shkelje masive dhe e paturpshme e heshtjes zgjedhore
Shkelja më e dukshme e rregullave zgjedhore ishte shkelja masive dhe e paturpshme e heshtjes zgjedhore.
Në vend të një dite heshtjeje dhe reflektimi, heshtja u shndërrua në një ditë të propagandës më të zhurmshme.
Aktorët politikë, aktivistët e partive dhe mediat e injoruan hapur ligjin.
Portalet dhe mediat publikuan artikuj me logot e partive, thirrje për të votuar dhe madje edhe fotografi të fletëvotimeve të rrethuara.
Disa politikanë vazhduan agjitacionin e tyre përmes rrjeteve sociale dhe paraqitjeve publike.
Institucionet përsëri nuk reaguan. Nuk mund të thuhet se ndalimet e pakta janë një sinjal se sistemi po funksionon, por përkundrazi – se institucionet nuk kanë arritur të krijojnë kushtet për zbatimin ligjor të procesit. Domethënë, se ligjet zbatohen rastësisht dhe vetëm për qytetarët, por jo për politikanët dhe figurat e tjera të fuqishme në shoqëri.
Nacionalizmi dhe mobilizimi etnik
Zgjedhjet lokale të vitit 2025 u përfshinë përsëri në narrativa nacionaliste dhe mobilizim etnik, të cilat e zhvendosën fokusin nga problemet reale lokale. Në vend të debatit për shërbimet publike, infrastrukturën apo transparencën komunale, fushatat u shndërruan në fushëbetejat e retorikës së identitetit dhe polarizimit.
Temat kombëtare dhe etnike u keqpërdorën sistematikisht për të nxitur frikë, urrejtje dhe besnikëri ndaj partisë, ndërsa politika lokale iu nënshtrua axhendave partiake dhe gjeopolitike.
Në një numër të madh bashkish, strategjia kryesore e aktorëve politikë ishte të nxisnin narrativën etnike me qëllim konsolidimin e bazave të votuesve, duke krijuar tensione artificiale dhe një atmosferë konfrontimi. Një model i tillë i zgjedhjeve lokale të nacionalizuara jo vetëm që shkatërron idenë e demokracisë lokale, por edhe forcon varësinë e qytetarëve nga strukturat partiake që sundojnë përmes përçarjeve, jo përmes vizionit.
Presione dhe klientelizëm
Zgjedhjet u zhvilluan përsëri në një atmosferë presioni dhe varësie të kontrolluar nga vullneti i qendrave të pushtetit politik që ofronin para dhe shërbime në këmbim të votave. Edhe pse ka pasur raportime të shumta për këtë dukuri, pak nga këto raste janë verifikuar.
Në shumë bashki, banorët raportuan vizita të shpeshta nga zyrtarë të partisë dhe figura publike, të cilat krijuan një ndjenjë mbikëqyrjeje dhe frike.
Në qendrat e votimit, aktivistët e partisë mbanin të dhëna se kush votoi dhe kush jo, gjë që është pjesë e strategjisë së partisë për mobilizim dhe presion. Me fjalë të tjera, ryshfeti zgjedhor mbetet një pjesë e normalizuar e praktikës politike në vend.
Paarritshmëri dhe Diskriminim
Zgjedhjet konfirmuan edhe një herë diskriminimin sistemik ndaj personave me aftësi të kufizuara dhe qytetarëve të moshuar.
Në një numër të madh komunash, pothuajse në të gjitha, vihet re se disa qendra votimi janë në katet e sipërme pa ashensorë, me hyrje pa qasje dhe paravane jofunksionale.
Në disa raste, paravanet për personat me aftësi të kufizuara u mblodhën dhe u lanë mënjanë.
Shteti në fakt ua ka mohuar të drejtën e votës qindra qytetarëve.
Ky nuk është një mbikëqyrje teknike, por një akt diskriminimi.
Pengimi i vëzhguesve dhe mediave
Pavarësisht përmirësimit formal në raundin e dytë, CIVIL-i shënoi raste të pengimit të vëzhguesve dhe gazetarëve.
Këto dhe një numër parregullsish tjera janë shënuar nga vëzhguesit afatgjatë dhe afatshkurtër të CIVIL-it gjatë gjashtë javëve të fundit të monitorimit intensiv.
Mbeten edhe një numër aspektesh të tjera për t’u analizuar, pas të cilave CIVIL-i do të nxjerrë një raport përfundimtar dhe rekomandime strategjike.
Naviguesi Demokratik
