Kur bëhet fjalë për armët ilegale dhe kontrabandën e armëve, ka dy elementë të rëndësishëm që duhet t’i lidhim. Me shpërbërjen e ish-Jugosllavisë Federale Socialiste, elementët e saj konstruktivë u bënë shtete të veçanta. Mirëpo, komunikimet që lidhin ato vende, komunikimet që lidhnin komunat fqinje mes Maqedonisë dhe Serbisë, Serbisë dhe Malit të Zi, Malit të Zi dhe Kosovës, tani janë bërë shtete të reja me kufij të rinj. Megjithatë, pavarësisht se kufijtë u vendosën, komunikimet mbetën dhe ato komunikime në një farë mënyre ishin të pamundura për t’u kontrolluar plotësisht, dhe kontrolli i atyre komunikimeve u mor në fakt nga mafia dhe grupet kriminale që i përdornin për nevojat e tyre, thotë. Aleksandar Nikoliq Pisarev në një intervistë për CIVIL-in, si pjesë e projektit “E kaluara, e tashmja dhe e ardhmja e kontrollit të armëve në Republikën e Maqedonisë së Veriut” me mbështetjen e Iniciativës Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional dhe Fondit Resilience.
Elementi i dytë që ndikoi fuqishëm në tregtinë e paligjshme të armëve ishin ngjarjet në Shqipëri dhe në ish-Jugosllavi me shpërbërjen e APJ-së dhe në një moment kishim nga Shqipëria 550 mijë copë armë dhe rreth 839 milionë copë municione, 16 milionë pako. të lëndëve plasëse të ndryshme të cilat kalonin në duart e grupeve kriminale.
Këto grupe kriminale filluan t’i transportojnë dhe kontrabandojnë këto armë ilegale, fillimisht nëpër rrugët ilegale në Ballkanin Perëndimor, por me kalimin e kohës dhe me rënien e çmimit të armëve, ato armë filluan të derdheshin në vendet fqinje, veçanërisht dhe në vendet e Bashkimit Evropian, ku si paralajmërimet e BE-së ashtu edhe qendrat e tyre kërkimore tregojnë se një kontrabandë e tillë e pakontrolluar e armëve mund të destabilizojë disa vende evropiane.
Çfarë ndodhi më pas, pse është kështu? Le të themi se çmimi i një kallashnikovi në ish-Jugosllavi, përfshirë Shqipërinë dhe Kosovën, arrin deri në 300 euro, por i njëjti kallashnikov nëse transferohet në ndonjë vend të Bashkimit Evropian arrin një çmim deri në 3000 euro.
Kjo tregon qartë se sa janë të interesuar grupet kriminale që armët e mbetura në këtë zonë të transferohen disi në vendet e Bashkimit Evropian. Kjo zakonisht shqetëson qeveritë evropiane pasi mund të çojë në rreziqe sigurie.
Pas Brexit u krijua një situatë interesante, në Angli policia praktikisht nuk mbante armë zjarri dhe ku niveli i krimit përfundoi me armë të ftohta (thika, etj.), një sasi e madhe armësh filloi të transferohej nga vendet e Ballkanit dhe në. territorin e këtij vendi, që është një moment shqetësues.
E dyta është se edhe prodhuesit e mëdhenj të armëve, siç ka treguar praktika ndër vite, kur kërkesa për armë legale ulet dhe kur vendosen masa të mëdha kufizuese në prokurimin e armëve legale, fabrikat e mëdha fillojnë të furnizojnë kriminelët në lidhje me kontrabandistët e organizuar. armëve për të shpërndarë një pjesë të arsenalit të tyre përmes tregut të zi. Në ditët e sotme është shumë e vështirë të kontrollohen të gjitha rrugët në të cilat lëvizin armët pa leje.
Ka një shembull interesant, në fillim të shekullit të 20-të, se çfarë bëri Mali i Zi në atë kohë për të parandaluar armët ilegale, çfarë me dekret të urdhëruar çdo kokë mashkull në Mal të Zi duhet të ketë një armë, por ajo armë duhet të blihet nga shteti. Kështu, u vendos kontrolli i armëve.
Është e rëndësishme të krijohet një sistem krahas sigurisë që do të kontrollojë kanalet e paligjshme të kontrabandës së armëve, të vendoset një sistem për të garantuar kontrollin e armëve legale. Sa më shumë ligje kufizuese të keni për prokurimin e armëve legale, aq më shumë do të keni kontrabandë të armëve pa leje dhe krim.
Kamera dhe transkriptimi i tekstit: Dehran Muratov
Montazhi: Arian Mehmeti
