XHABIR DERALLA
Lidhni rripat e sigurimit, Procesi i Berlinit është rikthyer! Historia, e cila nisi në vitin 2014, nën “stafetën dirigjente” të ish-kancelares gjermane Angela Merkel, pas disa vitesh qetësie, po fiton energji dhe këndvështrime të reja. Të paktën kështu është shpallur. Ripërtërirë me ide të reja, dhe me një thirrje publike për të rinjtë për të krijuar një logo të re; Ka një optimizëm të rinovuar dhe garanci se Ballkani Perëndimor nuk harrohet dhe se procesi i Berlinit është i vetmi projekt afatgjatë, i besueshëm dhe gjithëpërfshirës që siguron bashkëpunimin rajonal dhe anëtarësimin sistematik në BE.
Procesi i Berlinit filloi me ambicie në vitin 2014, por me kalimin e kohës, ai humbi fokusin dhe më pas u shua plotësisht. Disa e justifikojnë atë me proceset dinamike dhe komplekse në Evropë dhe në botë dhe me proceset e rigrupimit të qendrave të pushtetit në botën moderne multipolare. Cilatdo qofshin arsyetimet, fakti është se Procesi i Berlinit, për tre vitet e fundit, ka qenë ‘aktiv’ vetëm për një rreth të kufizuar dhe ngushtësisht të specializuar njerëzish dhe institucioneve.
Ndërkohë, u shfaq nisma Ballkani i Hapur, e udhëhequr nga kryeministrat maqedonas dhe shqiptarë, Zoran Zaev dhe Edi Rama dhe presidenti serb, Aleksandar Vuçiq. Iniciativa mblodhi një numër të madh komplimente dhe shprehje mbështetjeje, veçanërisht nga përtej Atlantikut, dhe vetë protagonistët sigurojnë liderët dhe burokratët e BE-së se iniciativa është në përputhje me procesin e Berlinit dhe veçanërisht se ajo nuk filloi si zëvendësim për anëtarësimin në BE. Në asnjë mënyrë.
Megjithatë, disa ekspertë dhe krijues të opinionit publik e konsiderojnë Ballkanin e Hapur një proces paralel, i cili nuk ndihmon procesin e bashkëpunimit dhe integrimit rajonal. Kjo sidomos vjen në mendje duke pasur parasysh se qëllimet janë identike në të dy proceset – tregu i përbashkët rajonal dhe liria e lëvizjes.
Është e lehtë të thuhet se Ballkani i Hapur mund të kërcënojë procesin e Berlinit, sepse nuk përfshin të gjitha vendet e rajonit dhe se kërcënon rrezikshëm procesin e integrimit europian të të gjitha vendeve të Ballkanit Perëndimor. Megjithatë, edhe hapja e pjesërishme e kufijve mes gjysmës së vendeve të rajonit do të thotë një përparim i madh për rajonin, i cili po mbytej në luftëra dhe gjakderdhje vetëm dy dekada më parë.
Organizata kosovare Forumi Ballkanik, e cila është pjesë e Platformës për Shoqërinë Civile, një rrjet i madh i organizatave të shoqërisë civile nga i gjithë rajoni i Ballkanit Perëndimor, publikoi në maj një analizë të titulluar “Angazhimi europian me Ballkanin Perëndimor në kuadër të Procesit të Berlinit”. Analiza përkoi me një deklaratë të kancelarit gjerman Scholz më 4 maj, kur ai njoftoi se procesi do të rifillonte në gjysmën e dytë të 2022.
Në fund të Analizës, u publikuan gjashtë grupe rekomandimesh; ato u përgatitën me pjesëmarrjen e disa organizatave, përfshirë organizatën maqedonase për të drejtat e njeriut, Civil. Analiza e Forumit Ballkanik dhe rekomandimet e shoqërisë civile mbulojnë realisht, drejtpërdrejt dhe konkretisht aspektet më të rëndësishme të (mos)funksionimit të procesit të Berlinit dhe mund të shërbejnë si një udhërrëfyes i mirë për të gjithë politikanët, burokratët dhe aktorët e tjerë të përfshirë nga BE dhe rajoni.
Është e lehtë të fillosh diçka, por është e vështirë të fillosh të njëjtën gjë – për herë të dytë.
Procesi i Berlinit, në prag të rifillimit të tij, pavarësisht optimizmit dhe buzëqeshjes së gjerë me të cilën i rikthehet Ballkanit (Perëndimor) gjithmonë të stuhishëm, duhet t’u përgjigjet (sinqerisht) disa pyetjeve. Për shembull: Pse u zhduk, kështu që duhet të kthehet? A do të marrë Ballkani Perëndimor statusin e nevojshëm prioritar, veçanërisht në kontekstin e kërcënimit ushtarak hibrid dhe të armatosur që vjen nga Moska dhe kërcënimeve të tjera të mundshme për rajonin? A ka procesi i Berlinit kapacitetin, angazhimin dhe burimet për të ndihmuar Ballkanin të fillojë procese thelbësore transformuese, duke përfshirë procesin e pajtimit, kundër tendencave që mund të quhen, me një fjalë, stabilokraci?
Kjo është e rëndësishme, duke qenë se po flasim për Ballkanin, dhe për atë Perëndimor.
Burimi: OKRUŽENJE
