Xhabir Deralla, presidenti i CIVIL-it, ishte një nga folësit në konferencën “Perspektivat 2022” me temë “Një shoqëri për të gjithë – e tashmja dhe perspektivat” e mbajtur më 15 dhjetor 2021.
“Konstatimi i parë që dua të ndaj sot është se Strategjia Një shoqëri për të gjithë është strategjia e parë e këtij lloji që nuk imponohet nga jashtë, por është shprehje e vullnetit politik të politikëbërësve dhe praktikave dhe vendimmarrësve në nivelin më të lartë”, tha Xhabir Deralla në fillim të fjalimit të tij.
“Për fat të keq, Strategjia ishte dhe mbetet një nga caqet kryesore të propagandës së zezë dhe të formave të ndryshme të kërcënimeve hibride ndaj demokracisë dhe progresit maqedonas. Strategjia, në pjesën më të madhe, ka mbetur e mbyllur në qarqe më të vogla se sa duhet të jetë,” konstaton Deralla.
Strategjia bazohet në shtatë shtylla dhe është një bazë solide që ofron një fushë jashtëzakonisht të gjerë veprimi për pothuajse të gjitha subjektet, grupet, nismat dhe individët shoqërorë dhe politikë. Ai bazohet në 178 dokumente ndërkombëtare, Kushtetutën dhe një sërë ligjesh kombëtare përkatëse.
Ndër shumë dokumente ndërkombëtare të përmendura si bazë e Strategjisë janë rekomandimet urgjente të Komitetit këshillimor të Konventës kornizë të Këshillit të Evropës për Mbrojtjen e pakicave kombëtare. Këtu janë dy prej tyre:
- Me vendosmëri të ndërmerren të gjitha masat e nevojshme për të vazhduar ndërtimin e një shoqërie të integruar të bazuar në sundimin e ligjit, mbrojtjen e të drejtave të njeriut, duke përfshirë të drejtat e pakicave dhe respektimin e diversitetit, por edhe për të shmangur një politikë reciproke ekskluzive etno-nacionaliste që çon në formimin e mëtejshëm në shoqëri paralele.
- Të zbatohen masat për rivendosjen e besimit në institucionet publike dhe përmbajtja aktive nga gjuha e urrejtjes mbi baza politike dhe etnike; të mundësohet që të gjitha rastet e gjuhës së urrejtjes dhe krimeve të urrejtjes të dënohen, hetohen dhe ndëshkohen në mënyrë efektive.
“Nuk është e nevojshme të kërkojmë dhe hulumtojmë shumë, por nga vetë leximi i rekomandimeve mund të nxjerrim përfundimin e pakëndshëm se jemi ende larg zbatimit të Strategjisë në një sërë segmentesh jashtëzakonisht të rëndësishme të funksionimit të institucioneve, në radhë të parë – arsimit, kulturës dhe medias, si dhe një sërë sektorësh të tjerë”, tha Deralla.
Për të ilustruar këto gjetje, Deralla përdori analizën e rrezikut të identifikuar në Planin e veprimit të publikuar në faqen e internetit të Qeverisë në seksionin Strategjitë kombëtare në tetor të vitit 2020:
KOHEZIONI SHOQËROR
Nga 28 aktivitete në kategorinë e kohezionit shoqëror, rreziku i mungesës së vullnetit politik u konstatua në 12 prej tyre, ndërsa në aktivitetet e tjera u përcaktuan bashkëpunimi dhe shkëmbimi i pamjaftueshëm i informacionit ndërmjet institucioneve, mungesa e projekteve cilësore, stafit apo ekspertizat.
Vetëm në një rast, në një aktivitet të formuluar si “Përmirësimi i bilancuesit si mjet për përfaqësim të drejtë dhe adekuat” si rrezik u konstatua se “nuk ka fonde të mjaftueshme”.
ARSIM
Në kategorinë e arsimit, në shumicën e aktiviteteve janë evidentuar rreziqet “rezistencë/mosinteresim nga mësimdhënësit” dhe “procedura të ngadalta”, si dhe “rezistencë/mosinteresim nga prindërit” ndër të tjerat.
Është për t’u habitur që në kolonën e treguesve për nivelin e masave të zbatuara ka “aprovim” të kurrikulave, teksteve, lektyrave etj., ndërsa realiteti në terren është krejtësisht i ndryshëm.
FINANCIMI NË FUSHËN E ARSIMIT
Befason edhe gjetja se termi “donatorë” ose “fondet evropiane” përdoret shpesh në raportin për zbatimin e Planit të veprimit për zbatimin e Strategjisë në arsim si burim financimi për zbatimin e aktiviteteve në arsim.
Ministria e financave duhet të jetë financuesi i parë dhe kryesor. Strategjia është dhe duhet të mbetet një proces maqedonas, i paguar me paratë e qytetarëve maqedonas, që të mos jetë shqetësim i taksapaguesve të BE-së, SHBA-së apo Zvicrës. Në veçanti, është detyrim i shoqërisë dhe i institucioneve shtetërore të paguajnë për integrimin e shoqërisë, me të cilën do të dëshmojnë se janë pronarë të procesit.
RREZIQET NË FUSHA TË TJERA TË STRATEGJISË: MUNGESA E INTERESIT, REZISTENCA, MUNGESA E EKSPERTËVE…
Mungesa e interesit, pjesëmarrja e ulët, rezistenca, mungesa e ekspertëve, shikueshmëria e ulët, mungesa e vullnetit, mungesa e bashkëpunimit, në një rast dhe “mundësi që TVM të mos japë hapësirë mediatike një herë në javë për të transmetuar” në një emision edukativ për të rinjtë në temat relevante për Strategjinë – janë rreziqet dominuese me të cilat përballet Strategjia në vitin 2020.
REZISTENCA NË MEDIA
Rreziqet e identifikuara në aktivitetet e lidhura me mediat, përfshirë edhe RTVM-në (pothuajse në gjysmën e aktiviteteve) janë: Mungesa e fondeve vetanake, mungesa e vullnetit nga ana e menaxhmentit, mungesa e interesit nga donatorët ndërkombëtarë dhe organizatat e shoqërisë civile vendase, mungesa e interesit të gazetarëve dhe nëpunësve të mediave nga RTVM për të marrë pjesë në proces.
RTVM: BUCHETET, TË ARDHURAT DHE MUNGESA E INTERESIT
Shërbimi publik RTVM në vitin 2020 ka një buxhet prej rreth 14,5 miliona euro. Shuma e fondeve të siguruara nga shitja e hapësirës reklamuese dhe tregtia me të drejtën e autorit nuk është mjaft e qartë. Thjesht nuk ka të dhëna të tilla në faqen e RTVM-së.
Si ilustrim për atë se RTVM punon edhe në bazë komerciale, janë të dhënat e publikuara në Analizën e tregut mediatik i përgatitur nga AVMS në vitin 2019. Aty mund të “gërmohet” fakti se RTVM në atë vit ka realizuar 12,99 miliona denarë (rreth 210 mijë euro) nga shitja e reklamave. Por për Strategjinë – Një shoqëri për të gjithë nuk ka mjete, kushte dhe interes.
Xhabir Deralla, CIVIL, në konferencën “Perspektivat 2022” me temë “Një shoqëri për të gjithë – e tashmja dhe perspektivat”, 15 dhjetor 2021 (foto: D. Muratov / CIVIL)
REKOMANDIME
Ilaçi për këtë është mjaft i qartë dhe mund t’i japë të gjithëve rezultate pozitive afatgjata.
Zbatimi konsistent dhe pa kompromis i Strategjisë dhe i të gjitha rekomandimeve të institucioneve dhe organizatave përkatëse në nivel ndërkombëtar dhe kombëtar. Përgjegjësia, morale, politike dhe juridike – LËNIA E PANDËSHKIMIT.
Qasje gjithëpërfshirëse, jo copëzim, ndarje sipas sektorëve, forcimi i pozitës dhe kapaciteteve të Koordinatorit kombëtar.
Buxheti – mund të jetë një investim i shtrenjtë, por është i domosdoshëm dhe i pashmangshëm. Dhe frytdhënës, ndryshe nga shkatërrimi total i nacionalizmit. Nuk duhet të presim donacione, por të investojmë në një shoqëri për të gjithë.
Shpërndarje profesionale dhe transparente e pozicioneve drejtuese dhe të tjera në sistem.
Këmbëngulja për përfaqësim të barabartë në të gjitha bazat, jo vetëm etnike, por edhe gjinore, por jo në bazë të përkatësisë partiake (dhe këtu është kurthi!).
Dënim i vazhdueshëm publik i çdo forme nacionalizmi dhe asnjë flirtim me shprehje të llojit “shantazh”, sepse pas tij qëndron përbindëshi i nacionalizmit.
I gjithë vendi duhet të mbulohet me veprime të përditshme, të formohen komisione në çdo komunë.
Civil-i do të vazhdojë të zbatojë vazhdimisht dhe pa kompromis angazhimin e tij strategjik dhe programor për të ushqyer dhe forcuar multikulturalizmin, respektimin e të drejtave dhe lirive të njeriut dhe ndërtimin e një shoqërie gjithëpërfshirëse, të lirë dhe demokratike të qytetarëve të lirë, të barabartë dhe me dinjitet.
Përpunim i tekstit: Dehran Muratov
Kamera: Atanas Petrovski dhe Dehran Muratov
Realizim dhe montazhim: Arian Mehmeti
