Në panelin e CIVILit “Diskriminimi dhe punësimi në sektorin publik dhe privat” që u mbajt si pjesë e projektit “Evropa është shtëpia jonë” me mbështetje të Ministrisë për punë të jashtme e Republikës Federale të Gjermanisë, mori pjesë Jovana Trençevska nga Ministria për punë dhe politikë sociale – sektori për barazi.
Trençevska: Faleminderit për ftesën për të qenë pjesë e këtij diskutimi i cili flet për një çështje shumë të ndjeshme, e cila është çështja e diskriminimit, dhe si përfaqësuese e Ministrisë për punë dhe politikë sociale, për krijimin e politikave për mundësi të barabarta dhe mosdiskriminim, unë do të doja të jepja rishikimi i asaj që përfshihet në ligjin për mbrojtjen nga diskriminimi. Ne e dimë se në të kaluarën, vendimi i Gjykatës Kushtetuese për shfuqizimin e Ligjit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi, provokoi reagime të dhunshme dhe madje emocione, jo vetëm midis profesionistëve dhe aktivistëve që merren me këtë çështje, por edhe midis qytetarëve, sepse çështja i cili trajton këtë ligj, reflektohet shumë në jetën e përditshme të qytetarëve, dhe në realizimin, qasjen në realizimin e të drejtave dhe lirive themelore të njeriut. Nga ai aspekt, dua të them se ne jetojmë në një kohë kur opsioni dhe fokusi ynë kryesor duhet të jetë ndërtimi i një shteti social, demokratik, të drejtë dhe modern, një shoqëri në të cilën respektimi i të drejtave të njeriut, barazia dhe mosdiskriminimi duhet të jenë një vlerë themelore.
Duke filluar nga këtu, për momentin, ne nuk kemi një legjislacion të plotë në vend, i cili do t’i kushtohet diskriminimit dhe mundësive të barabarta, dhe për këtë arsye, në programin qeveritar për vitin 2024, një nga përparësitë e larta ishte miratimi i ligjit për parandalimin dhe mbrojtjen nga diskriminim. Ky përparësi është realizuar tashmë dhe në një nga seancat e para të qeverisë u rishikua drafti i tekstit të Ligjit për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi, dhe ai tashmë është në procedurë parlamentare, Komisioni për Çështjet Evropiane është planifikuar për 5 Tetor, ku do të shqyrtohet teksti. Projektligji dhe të nesërmen më 6 tetor, është leximi i parë i seancës parlamentare. Pse është e rëndësishme të kemi këtë ligj dhe çfarë e rregullon këtë ligj në lidhje me çështjen e këtij debati në të cilin jemi prezent sot. Ligji për Parandalimin dhe Mbrojtjen nga Diskriminimi përfshin të gjitha instrumentet dhe standardet Evropiane dhe ndërkombëtare në lidhje me respektimin e të drejtave dhe lirive të njeriut, dmth. në lidhje me barazinë dhe mosdiskriminimin.
Projektligji u vlerësua pozitivisht nga Komisioni i Venecias, Këshilli i Evropës dhe Komisioni Evropian, se është një ligj modern Evropian dhe kështu më jep të drejtën të them se me miratimin e tij nga Asambleja, ne me të vërtetë do të kemi një mbrojtje të përmirësuar, efektive ndaj diskriminimit. për çfarëdo arsye, e cila përfshihet në dispozitat e ligjit. Ligji do të zbatohet në sferën private dhe publike, dhe dispozitat e ligjit shprehin shprehimisht fushat ku nuk duhet të ketë diskriminim, ndër të cilat, një nga sa më sipër është pikërisht puna dhe marrëdhëniet e punës. Në lidhje me atë që nuk do të konsiderohet diskriminim, d.m.th. përjashtime të njohura gjerësisht nga diskriminimi, ose masa që nuk merren parasysh, thuhen gjithashtu në mënyrë të qartë, e cila është ajo që në sektorin publik dhe privat si masë, si ligj, si rregull, do të miratohet dhe nuk do të konsiderohet diskriminim, ky është diskriminim pozitiv. Veprimet e ndërmarra me qëllimin e vetëm për të eleminuar gëzimin e pabarabartë të të drejtave dhe lirive të njeriut nuk do të konsiderohen diskriminuese derisa të arrihet barazia efektive e personave ose grupeve, nëse diskriminimi është i justifikuar dhe objektiv, dhe nëse mjetet për të arritur atë qëllim janë proporcionale, përkatësisht të përshtatshme dhe të nevojshme.
I tillë është trajtimi i ndryshëm i personave që nuk janë shtetas të Republikës së Maqedonisë Veriore, në lidhje me gëzimin e të drejtave dhe lirive të përcaktuara në Kushtetutën e RSM në ligje, dhe në të gjitha konventat dhe marrëveshjet ndërkombëtare të ratifikuara nga Kuvendi, të cilat rrjedhin direkt nga shtetësia. të RSM. Gjithashtu një masë që nuk do të konsiderohet diskriminim është trajtimi i ndryshëm i personave ose për një nga arsyet e përfshira në ligj, për shkak të natyrës së profesionit ose veprimtarisë, ose për shkak të kushteve në të cilat bëhet okupimi, i cili në thelb është vendimtar . Në atë rast, qëllimi duhet të jetë legjitim, dhe kushti nuk duhet të tejkalojë nivelin e kërkuar të realizimit të tij. Këto janë masat që janë pjesë e ligjit që i parashikon ato, dhe një pjesë e masave që u referohen kuotave për përfaqësim të barabartë të grave dhe burrave që përfshihen në Kodin Zgjedhor. Është një masë që nuk do të përbënte diskriminim, dhe në mënyrë që ne të jemi në gjendje të fusim ato masa, ato janë masa të përkohshme, për sa kohë që shkaktohet një padrejtësi historike, siç është shembulli i grave dhe burrave në Kodin Zgjedhor, deri në arrijnë përfaqësim të barabartë. Kjo do të thotë që ato kanë një kohëzgjatje të kufizuar dhe pasi të vendoset përfaqësimi i barabartë, masat duhet të shfuqizohen, përndryshe ato do të ishin diskriminim.
Për çështjen e mungesës së dokumenteve për identifikim dhe mosekzistimin e qytetarëve të komunitetit Rom në sistem ( fantazma), Trençevska dha shpjegim për procedurën e ndërmarrë me mbështetje nga sektori civil për identifikimin e tyre.
Sa u përket Romëve të cilët i përmendët, gjegjësisht, ata që nuk kishin emër dhe mbiemër, ose të ashtuquajturit “fantazma”, me ndihmën e sektorit civil ata u identifikuan, kishte disa shpallje në Ministrinë për punë dhe politikë sociale, mirëpo edhe në drejtorinë për evidencë amë, ftesa për të gjithë këta njerëz të paraqiten që të verifikojmë numrin e tyre. U arrit deri te një numër i caktuar të personave që nuk kanë asnjë dokument për identifikim dhe për arsye se nuk ekzistonin në sistem, dhe u ndryshua ligji për evidentimin amë.
