XHABIR DERALLA
Një nga aspektet më të rrezikshme të propagandës ruse është se ajo nuk kufizohet vetëm në “fermat e trolleve”, në televizionin shtetëror apo në grupet ekstremiste të margjinalizuara. Në vende si Maqedonia e Veriut dhe më gjerë në Ballkanin Perëndimor — me Serbinë si proxy rus në rajon — intelektualë, opinionbërës dhe profesorë universitarë të respektuar janë bërë përforcues të narrativave pro-ruse. Të mbështjella me gjuhën e “realizmit” ose të “avokimit për paqe”, këto narrativa legjitimojnë agresionin, fshijnë agjencinë e Ukrainës dhe minojnë sigurinë evropiane.
Ky raport paraqet nëntë nga narrativat e rreme më të përhapura që promovohen sot nga intelektualët në Ballkan — dhe i çmontohen ato një nga një.
Narrativë e rreme 1: “Njohja e Rusisë si fuqi e madhe është një hap drejt paqes.”
Pretendim: Rusia është poshtëruar pas rënies së Bashkimit Sovjetik, dhe vetëm njohja si fuqi botërore do të sjellë stabilitet.
Fakt: Kjo e paraqet agresionin imperial si “krenari të lënduar.” Në realitet, Rusia nuk u poshtërua nga Perëndimi — përkundrazi, iu ofrua integrim përmes G8, tregtisë dhe partneriteteve. Izolimi i saj sot është vetë-shkaktuar, rezultat i shkeljeve të përsëritura të ligjit ndërkombëtar. Njohja pa llogaridhënie shpërblen agresionin, jo paqen.
Narrativë e rreme 2: “Zgjerimi i NATO-s është i barabartë me krizën e raketave në Kubë.”
Pretendim: Ashtu si SHBA nuk do të pranonte raketa kineze në Meksikë, Rusia ka të drejtë të kundërshtojë zgjerimin e NATO-s në Evropën Lindore.
Fakt: Ky është një “whataboutism” klasik. Anëtarësimi në NATO është zgjedhje sovrane e shteteve të pavarura, jo imponim i jashtëm. Ndryshe nga Kuba në 1962, Polonia, shtetet baltike apo Maqedonia e Veriut aplikuan me vullnet të lirë, nga frika e agresionit rus. Krahasimi i kësaj me vendosjen e raketave armiqësore është shtrembërim i realitetit.
Narrativë e rreme 3: “Trump është i vetmi lider që mund të sjellë paqe.”
Pretendim: Ndryshe nga liderët “arrogantë” evropianë, Trump dhe Putin janë realistë që e dinë se diplomacia kërkon kompromis.
Fakt: Ky mit e paraqet autoritarizmin si pragmatizëm, ndërsa demokracinë si luftënxitje. Paqja nuk arrihet duke legjitimuar pushtimin dhe krimet e luftës. Paraqitja e Trump dhe Putin si të vetmit “të arsyeshëm” minon liderët demokratikë që këmbëngulin në drejtësi dhe ligj ndërkombëtar.
Narrativë e rreme 4: “Ukraina duhet t’i pranojë kushtet ruse për paqe.”
Pretendim: Për të ndaluar luftën, Ukraina duhet të njohë aneksimet, të heqë dorë nga NATO dhe të çarmatoset.
Fakt: Ky është skenari i Kremlinit, jo analizë neutrale. Ai normalizon idenë se sovraniteti i Ukrainës mund të fshihet dhe siguria e saj të diktohet nga Moska. Asnjë ligj ndërkombëtar apo vlerë demokratike nuk e mbështet këtë. Pranimi i këtyre kushteve vetëm do të inkurajonte agresione të tjera.
Narrativë e rreme 5: “Të fortët bëjnë çfarë të duan, të dobëtët vuajnë.”
Pretendim: Duke cituar Thukididin, intelektualët thonë se politika e fuqisë është e pashmangshme dhe fati i Ukrainës është i vulosur.
Fakt: Ky cinizëm e paraqet forcën e zhveshur si logjikën e vetme, duke injoruar të drejtat e njeriut dhe ligjin ndërkombëtar. Ai mohon parimet e Kartës së OKB-së dhe BE-së: edhe shtetet e vogla kanë sovranitet dhe të drejta. Ky është mentaliteti që solli luftëra dhe gjenocid në shekullin XX.
Narrativë e rreme 6: “Zelensky nuk është lider legjitim.”
Pretendim: Presidenti i Ukrainës nuk ka legjitimitet për shkak të gjendjes së luftës dhe zgjedhjeve të shtyra.
Fakt: Zelensky u zgjodh në vitin 2019 me 73% të votave. Legjitimiteti i tij nuk vihet në dyshim — agresioni rus është arsyeja pse zgjedhjet nuk mund të mbahen. Përdorimi i pasojave të luftës për të delegjitimuar demokracinë ukrainase është një mashtrim propagandistik.
Narrativë e rreme 7: “Qeveria e Ukrainës është e korruptuar pa shpresë.”
Pretendim: Ukraina është aq e korruptuar saqë mbështetja për të është humbje kohe dhe burimesh.
Fakt: Korrupsioni ekziston, por pikërisht për shkak të tij Ukraina u largua nga Moska. Ukraina po zbaton reforma të dhimbshme në mes të luftës. Përmendja e korrupsionit si justifikim për agresion është hipokrizi, duke pasur parasysh korrupsionin strukturor në vetë Rusinë.
Narrativë e rreme 8: “Ukraina është kërcënim për Rusinë.”
Pretendim: Nacionalizmi dhe forcat ushtarake të Ukrainës kërcënojnë ekzistencën e Rusisë.
Fakt: Një vend me 40 milionë banorë që mbron pavarësinë e tij nuk është kërcënim për një fuqi bërthamore me 140 milionë dhe territorin më të madh në botë. I vetmi “kërcënim” që paraqet Ukraina është simbolik: ekzistenca e një demokracie të lirë dhe evropiane e rrëzon narrativën autoritare të Putinit.
Narrativë e rreme 9: “Rusia po mbrohet nga NATO.”
Pretendim: Zgjerimi i NATO-s e detyroi Moskën të veprojë; pushtimi i Ukrainës është mbrojtës.
Fakt: NATO është një aleancë mbrojtëse, pa histori sulmesh ndaj Rusisë. Zgjerimi ka qenë gjithmonë vullnetar, i nxitur nga frika ndaj agresionit rus. Nëse NATO do të ishte kërcënim real, Rusia nuk do të kishte sulmuar shtete jashtë NATO-s (Gjeorgjinë, Ukrainën). Ky përmbysje — agresori si viktimë — është thelbi i propagandës ruse.
Përfundim
Duke i veshur këto narrativa me gjuhën e analizës akademike apo analogjive historike, disa intelektualë dhe profesorë në Ballkan i japin propagandës ruse një pamje të rreme të legjitimitetit. Qoftë përmes thirrjeve për “realizëm”, krahasimeve historike të rreme apo miteve të ricikluara mbi korrupsionin në Ukrainë dhe gjoja agresionin e NATO-s, ata e përforcojnë mesazhin kryesor të Moskës: se sovraniteti i Ukrainës është i negociueshëm.
Por e vërteta është e qartë:
- Zelensky është një lider legjitim dhe i zgjedhur në mënyrë demokratike.
- Ukraina po lufton kundër korrupsionit edhe nën bombardime, ndërsa Rusia e institucionalizon atë.
- Ukraina “rrezikon” Rusinë vetëm duke ekzistuar si një demokraci e lirë.
- Rusia nuk po mbrohet – ajo po zhvillon një luftë pushtuese.
Ndikimi i akademikëve nuk mbaron nëpër auditorë apo kolumnat e gazetave: ai formëson opinionin publik, zbut rezistencën ndaj agresionit rus dhe gërryen themelet e sigurisë evropiane. Zhbërja e këtyre narrativave nuk është vetëm çështje e saktësimit të fakteve. Ajo nënkupton të ekspozohet roli i elitave që i japin kredibilitet autoritarizmit, dhe të kujtohet publikut – si vendas ashtu edhe ndërkombëtar – se pajtimi nuk është realizëm. Është bashkëpërgjegjësi.
