Ish-oficeri i inteligjencës dhe ish-zëvendësministri i Jashtëm dhe autor i ”Atentati”, koordinatori aktual kombëtar për zbatimin e Platformës Shtetërore për Reduktimin e Rrezikut nga Fatkeqësitë, Zoran Petrov, flet për lidhjen ndërmjet tregtisë ilegale me armët e krimit të organizuar në vendit dhe rajonit. Biseda me Petrovin është pjesë e aktiviteteve të projektit të CIVILit “E kaluara, e tashmja dhe e ardhmja e kontrollit të armëve në Republikën e Maqedonisë së Veriut” me mbështetjen e Iniciativës Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional dhe Fondit Resilience.
Urime CIVIL-it për projektin për reduktim të armëve, ajo që di dhe mund të them nuk do të jetë diçka ekskluzive, por Maqedonia ka kohë që është e mbingopur me armë, ato shifra të supozuara janë fantastike edhe në prag të pabesueshme që janë mbi 450,000 copë të vogla dhe armë të vogla. , tre të katërtat e të cilave janë të paligjshme. Këto janë shifra të mëdha dhe nuk vlen vetëm për Maqedoninë, në përgjithësi ky rregull vlen për të gjithë rajonin e Ballkanit.
Me sa di dhe ndjek, që nga viti 2014 autoritetet maqedonase i kanë shtrënguar maksimalisht kushtet për legalizimin e armëve dhe në vitin 2014 mendoj se janë dhënë 7000 leje, ndërsa tani jepen rreth 1000 në vit. Është një armë e ligjshme.
Si supozim dhe sipas disa indikacioneve nga hulumtimi juaj, vendi dhe rajoni nuk janë gati të merren më me sukses me këtë temë? Dhe kush e ka atë sasi të madhe armësh, qytetarët tanë individualë apo disa formacione të organizuara?
Maqedonia ka tentuar vazhdimisht t’i konfiskojë ato armë dhe është përpjekur t’i legalizojë ato. Ju kujtohet aksioni “Essential Harvest” në 2001, “Amber Fox” i cili përfundoi në 2003.
Në vitin 2003, u miratua një ligj për dekriminalizimin e pronarëve që dorëzuan vullnetarisht armët e paligjshme për të shmangur ndjekjen dhe ndjekjen penale. Në vitin 2010, për herë të fundit, qeveria maqedonase nisi një iniciativë për legalizimin e armëve ilegale dhe të gjitha këto veprime dhanë një rezultat relativisht simbolik.
Ku janë armët? Pra, arma është në traditën tonë, në botën tonë, në folklorin tonë dhe njerëzit e ndjejnë nevojën dhe detyrimin ta kenë.
I dëgjojmë nëpër dasma, festa, festave fetare të ndryshme?
Po, fatkeqësisht ka shumë aksidente dhe problemi nuk është vetëm tek armët pa leje, problemi është edhe tek armët legale, zyrtare që jepen. Unë kam rezerva të mëdha që shërbimet po bëjnë atë kontroll, atë kontrollin e duhur të dorëzimit të armëve. Meqë ra fjala, kam qenë zyrtar për një kohë dhe kam pasur armë zyrtare dhe nga përvoja personale mund të them se arma nuk më bën më të sigurt. Nuk ndihem më i sigurt kur kam armë, përkundrazi.
Ku përfundojnë ato armë, janë kontrabandë nga grupe kriminale dhe ndoshta këtu janë përfshirë edhe zyrtarë shtetërorë në kalimin e kufirit, ndoshta policia etj. Asnjë mafi nuk mund të mbijetojë pa mbështetjen e disa qendrave të pushtetit në vend, të paktën kjo është teoria. Ku përfundojnë ato armë, me individë apo?
Kontrabanda e armëve shkon paralelisht me trafikun e drogës, trafikimin e qenieve njerëzore, kontrabandën e emigrantëve, vetvetiu dhe nuk funksionon më vete. Është një biznes mjaft fitimprurës që shkon në shumë drejtime. Ajo që mund të them nga kujtesa është se gjatë sulmeve terroriste në Francë të disa viteve më parë u zbuluan armë me origjinë nga Ballkani, prodhim jugosllav, kinez etj. Mund të supozojmë se veç të tjerash jemi transit dhe që shkon në tregje ku ka një çmim më të lartë. Do të improvizoj pak sepse kam miq nga kjo fushë, për shembull kallashnikovi në perëndim mund të arrijë një vlerë prej 2 deri në 3 mijë euro, tek ne ende gjendet nga 500 deri në 1000 euro. Armët janë relativisht më të lira në varësi të modelit, por në Perëndim ato arrijnë një çmim më të lartë.
Ku mund të merret një pistoletë e tillë, jugosllave?
Nuk e di, nuk jam marrë me atë lloj hetimi, duhet të thërrisni inspektorë nga MPB. Nuk e di nëse ka faqe të zeza në internet për kontrabandë, por nuk mendoj se është e vështirë të gjesh armë pa leje.
Çfarë duhet të bëjë shteti dhe institucionet për të reduktuar kontrabandën, por edhe mbajtjen e armëve pa leje që janë në duar private?
Ne do të shkojmë pak në politikë dhe do të them një gjë tjetër, ne kemi zbatuar legjislacionin evropian, ligjet tona në këtë segment janë mjaft strikte dhe rigoroze. Dështojmë në planin e realizimit, ka një aksion të herëpashershëm policor ku kërkohet drogë dhe ku sekuestrohet droga, gjendet një sasi e madhe armësh sepse ato gjëra shkojnë gjithmonë bashkë. Këto janë aktivitete të policisë dhe pres që të rriten shumë më tepër nga ana operative.
A mund të ndihmojë një aksion i ri për grumbullimin e armëve pa leje në uljen e kësaj sasie armësh, të paktën te qytetarët, nëse jo te disa fantazistë apo grupe të organizuara?
Veprimi i fundit i Qeverisë për legalizimin e armëve ka dhënë rezultate simbolike, njerëzit kanë më shumë gjasa të raportojnë armët trofe, armët e gjuetisë të trashëguara nga paraardhësit, të afërmit etj., dhe të ruajnë pasurinë e tyre. Rezultatet e atij veprimi ishin të dobëta.
përpunimi i tekstit: Dehran Muratov
kamera: Atanas Petrovski
montazhi: Arian Mehmeti
