Ai që e kontrollon të kaluarën, e kontrollon të ardhmen, ndërsa ei që e kontrollon të sotmen e kontrollon të kaluarën
George Orwell “1984”
Shkruan: Mirjana Najçevska
Shteti mund të perceptohet si mjet për realizimin e nevojave dhe interesave të qytetarëve, dhe, si objekt I dashurisë si arritje më e lartë e veprimit të përbashkët të një grupi të caktuar njerëzish.
Në rastin e pare marrëdhënia e individit ndaj shtetit është në korelacion me nivelin në të cilin arrin të sigurojë mirëqenien, mbrojtjen e të drejtave dhe lirive themelore dhe perspektivë transparente zhvillimore.
Në rastin e dytë, ajo duhet të dashurohet pa diskutim sepse në të janë të thurura identiteti dhe thelbi i ekzistencës, idealet dhe aktivitetet e paraardhësve ( të cilët patjetër se duhet të jenë të dashur dhe të respektuar), pavarësisht nga roli i shtetit në realizimin e nevojave dhe interesave në momentin aktual.
Në kuptimin e parë të shtetit ka pak vend për nacionalizëm dhe veçanërisht jo për etno-nacionalizëm. Kuptimi i dytë i shtetit mund të ekzistojë vetëm në truallin e etno-nacionalizmit.
Komponenti më i rëndësishëm i truallit etno-nacionalist është e kaluara. E kaluara mund të përmblidhet në një emërues të përbashkë ngat njerëzit që në thelb kanë nevoja, interesa, mendime, botëkuptime, ide të ndryshme… Për të ruajtur idenë e këtij lloji të unitetit të homogjenizuar, etno-nacionalizmi domosdoshmërisht arrin tek e kaluara si një rrënjë e përbashkët e cila bashkon dhe mban njerëzit së bashku.
Për të luajtur këtë rol, e kaluara thjeshtësohet, veçohen në mënyrë selektive elemente të caktuara që korrespondojnë me ndërtimin e së përbashkëtës, dhe ata që flasin për ndryshime fshihen, ngjarjet historike interpretohen ndryshe, dhe aty ku ka boshllëqe, trillohen kujtime të reja (ose legjenda, histori, mite) që përshtaten më mirë në të gjithë pasqyrën që ndërtohet.
E kaluara na jep të drejtën të kërkojmë atë që mendojmë se kishim dhe më vonë e humbëm, ose nuk e kishim fare por akoma e humbëm, ose atë që ne mendojmë se e kemi merituar, është e jona, për të cilën u derdh gjak, për të cilën paraardhësit tanë u vranë me krenari.
E kaluara nuk është e parëndësishme, e mërzitshme, pragmatike. Ajo çdo here është krenuese, pompoze, e hipur mbi një kalë (edhe kur nuk ishte asgjë më tepër se një gomar), mashkullore, e fuqishme, me një flamur që valëvitetme, betime dhe aureolë mistike.
Kjo është arsyeja pse e kaluara dhe etno-nacionalizmi që ekziston në të kaluarën janë kaq të dëshirueshme për partitë politike. Me një lëvizje, ata fshijnë hirësinë e mënyrës së padenjë të jetës në të tashmen dhe pashpresën e të së ardhmes. Etno-nacionalizmi e kthen historinë në një grup narrativash që vendosen jashtë kontekstit në të cilin ndodhën ngjarje reale dhe që vendosen brenda kontekstit të ngjarjeve aktuale. Historia përdoret për t’i dhënë legjitimitet aktiviteteve të kryera në të tashmen, të cilat nuk mund të justifikohen ose legjitimohen në kontekstin e zhvillimit aktual të marrëdhënieve midis njerëzve dhe sistemeve të reja të vlerës.
Nacionalizmi e shndërron të kaluarën në një kohë romantike, krenare, dinjitoze në të cilën gjithçka ishte e qartë dhe e paqartë dhe e cila duhet të përcaktojë veprimet tona të tanishme dhe të ushqejë urrejtjen ndaj armiqve të betejave dhe konflikteve të kaluara. Subjektet politike përdorin historinë për të ndërtuar një kujtesë që mund të përdoret në shërbim të luftrave të sotme politike.
Partitë politike arrijnë të modelojnë mënyrën se si ata e shikojnë të kaluarën, dhe kështu të ripërcaktojnë përparësitë e sotme dhe të ridrejtojnë energjinë e qytetarëve të sotëm.
Sa më të mjerueshme të jenë jetët e njerëzve sot, aq më e madhe është nevoja për të treguar të kaluarën e lavdishme dhe për të identifikuar rrënjët që flasin për paraardhësit e lavdishëm, pasardhësit e të cilëve janë qytetarë të sotëm.
Kështu, nga njëra anë, vuajtjet dhe sakrificat e brezave të sotëm nuk janë asgjë krahasuar me ato të brezave të mëparshëm, dhe nga ana tjetër, këto vuajtje nuk duhet të harrohen dhe duhet të merren parasysh në secilën prej zgjidhjeve tona që duhet të sillni atë në të tashmen (pavarësisht se si kjo zgjidhje do të ndikojë në mirëqenien dhe mirëqenien e brezave të tanishëm dhe të ardhshëm).
Etno-nacionalizmi, i mbështjellë me vlerat e së kaluarës, lejon partitë politike të shmangin krahasimin e standardeve të jetesës, kushtet e jetesës, plotësimin e nevojave dhe interesave të qytetarëve me nivelin aktual të zhvillimit njerëzor dhe ta zëvendësojnë atë me udhëheqjen virtuale të disa betejat e vonuara.
Kjo përmbajtje është pjesë e Nismës “Të bashkuar në dallime”, kushtuar promovimit të dallimeve si përparësi, pasuri dhe cilësi e shoqërisë tonë. Nismën e udhëheq CIVILi, me mbështetje nga Ministria për punë të jashtme dhe çështje evropiane e Dukatës së Madhe Luksemburg.
