Znj. Marion Kraske është analiste e njohur politike dhe eksperte për media me më shumë se 20 vjet përvojë në skenën e medias. Ajo punoi si gazetare për Agjencinë Gjermane të shtypit (DPA), Stacioni i parë televiziv i Gjermanisë ARD (Tagesshaus), në departamentin e jashtëm të Der Spiegel, dhe si drejtoreshë e zyrës së SPIEGEL në Vjenë, e cila mbulon Ballkanin Perëndimor. Hulumtimi i saj fokusohet në historinë e NS, pajtimin, ekstremizmin e krahut të djathtë dhe proceset e ndërtimit të shtetit.
Në Konferencën Rajonale të organizuar nga CIVIL-i dhe Forumi Ballkanik për sulmet ndaj demokracisë, е mbajtur në Shkup më 28 qershor 2021, duke folur se si dezinformimi prish ligjërimin publik dhe inkurajon retorikë fyese radikale dhe gjuhën e urrejtjes, zonja Kraske tha se Lajmet e rreme janë duke u bërë një problem global dhe kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për agjenda globale, rrjete dhe se duhet t’i shqyrtojmë ata që janë në pushtet.
“Do të doja të fokusohesha në nivelin global, por edhe në perspektivën gazetareske. Demokracia mbështetet në tre shtylla themelore: legjislativi, ekzekutivi dhe gjyqësori, dhe në botën ideale të një demokracie funksionale ne kemi shtyllën e katërt, dhe kjo është media. Mediat kanë për detyrë të informojnë, japin informacion të bazuar në fakte, të kontrollojnë komunikimin, dhe është gjithashtu e rëndësishme që “shtylla” e mediave të veprojë si korrektues për njerëzit me rëndësi, si dhe për tre shtyllat e tjera që përmenda më herët. Kjo është thelbësore për të kuptuar,” tha zonja Kraske në një Konferencën e Shkupit.
Duke iu rikthyer fillimit të karrierës së saj gazetareske disa dekada më parë, ajo kujtoi se në Gjermani në atë kohë kishte “DITA E SPIEGEL”, të hënën, kur publiku po priste të hënën të botohej dhe të lexonte faktet më të rëndësishme gjatë javës. “Der Spiegel i botonte ato. Me ardhjen e internetit kjo ndryshoi shumë. Në fakt, ne kemi parë që digjitalizimi ofron shumë mundësi për sektorin e medias, por gjithashtu duhet të konkludojmë se që atëherë ne jemi përballur me mangësi, departamenti i lajmeve dhe sektori i medias kanë ndryshuar rrënjësisht”, tha zonja Kraske.
Sipas saj, në ditët e sotme, të gjithë mund të fusin përmbajtjen e tyre – të ashtuquajturat lajme – në internet. “Ne kemi bipolaritet – gazetari profesionale të bazuar në fakte, por nga ana tjetër, ne kemi një rrjedhë të dezinformatave dhe lajmeve të rreme. Dhe ky trend po bëhet gjithnjë e më global. Njerëzit nuk besojnë më atë që media profesionale ka për të ofruar, e cila nga ana tjetër minon demokracitë dhe çoi në disa sulme ndaj gazetarëve në të gjithë botën, edhe pse ata thjesht po bënin punën e tyre dhe përcillnin fakte. Njerëzit marrin informacion nga burime të dyshimta dhe jo shumë transparente, të tilla si Facebook dhe Instagram,” tha zonja Kraske në fjalimin e saj.
Ajo pastaj u përqëndrua në tre shembuj që tregojnë se si dezinformatat kërcënojnë demokracitë.
“Së pari, kjo është çështja me emigrantët. Ne e pamë këtë në Gjermani në 2015-16 kur pati një valë të madhe migrimi. Makineria propagandistike e krahut të djathtë ka filluar të diskreditojë emigrantët dhe qeverinë. Përkundër faktit se pas vitit 2017 kishim një normalizim të situatës, propaganda e së djathtës ishte injektuar tashmë në internet, dhe tregimi ishte se ka shumë emigrantë që vënë në rrezik Gjermaninë dhe krishterizmin. Fakti që Gjermanisë i duhen punëtorë, 26,000 në vit, nuk u përmend. Megjithatë, si pasojë, ne shohim që ligjërimi publik është i radikalizuar fuqishëm. “Propaganda e krahut të djathtë po bën presion mbi demokracitë tradicionale.”
Si shembull i dytë, ajo përmendi zgjedhjet amerikane të vitit 2020.
“Administrata e Trump filloi një cunami të lajmeve të rreme gjatë katër viteve të sundimit të zotit Trump në Shtëpinë e Bardhë, i cili arriti kulmin në një narrativë të zgjedhjeve të vjedhura pas zgjedhjeve të vitit të kaluar, kështu që tregimi ishte me ndikim. Realiteti ishte i ndryshëm, domethënë, ekziston një studim se kjo ishte një nga zgjedhjet më të sigurta në historinë amerikane. Partia Republikane mbështeti këto lajme të rreme dhe tregime të rreme, dhe si rezultat ne pamë një stuhi që ndodhi më 6 janar kur ekstremistët e krahut të djathtë, si dhe qytetarë të zakonshëm, sulmuan Kapitol Hill dhe sulmuan policinë. Ky ishte një sulm i qartë ndaj institucioneve shtetërore bazuar në tregime të rreme. Dhe përsëri, ajo tregon sesi një demokraci funksionale rrezikohet vetëm duke përdorur narracionin e gabuar,” tha zonja Kraske.
Sipas pikëpamjes së Kraske, krimi kibernetik është vetëm një aspekt, por shoqëritë dhe aktorët gjithashtu duhet të përqëndrohen dhe të mendojnë për makinat propagandistike që vijnë nga njerëzit në pushtet, veçanërisht në Evropën Juglindore.
“Si një shembull i tretë i këtyre mekanizmave, unë do të theksoja pandeminë e koronës, si një shembull tjetër i përhapjes së dezinformatave. Ne kishim një prirje të minimit të institucioneve shtetërore dhe profesionistëve të shëndetit. Ne e kemi parë këtë në Gjermani, Amerikë dhe Brazil, si një trend botëror, por veçanërisht në vendet e Ballkanit Perëndimor. Në fund, ne pamë dy pasoja të mëdha: mohimin e pandemisë dhe mohimin e rreziqeve të vetë virusit. U përballëm me të gjitha llojet e teorive të komplotit. Këto janë sulme mjaft të organizuara, disa nga lajmet e rreme vijnë edhe nga Rusia. Pra, si rezultat, mund të thuhet qartë se ishte një luftë hibride, një luftë për fakte dhe rezistenca e grupeve më të gjera shoqërore nuk pranoi urdhrin për “karantinë”, për rregulloret, nuk kishte interes për vaksinimin… Pra, në këtë kontekst, ne kemi parë radikalizimin e diskurseve publike dhe efektet e destabilizimit. Për shembull, në Serbi ne kemi parë sulme ndaj qeverisë, por edhe ndaj gazetarëve dhe ekspertëve,” tha Kraske.
Si përfundim, zonja Kraske theksoi se lajmet e rreme po bëhen një problem global. Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për agjendat globale, rrjetet globale, ne kemi nevojë për të vënë njerëzit nën pushtet nën kontroll.
“Ne duhet ta bëjmë të qartë se ky është një problem edhe në BE. Ne gjithashtu duhet të përqëndrohemi në shkrim-leximin mediatik, në edukim. Ne duhet të krijojmë një rrjet në Evropën Juglindore. Do të ndërmarrim hapa. Duhet të krijojmë një rrjet të mediave falas. Shpresojmë që ju të bashkoheni me ne në krijimin e këtij rrjeti. Kjo do të ndihmonte që problemi të fitonte shikueshmëri, dhe pastaj të punohet në kundërmasa,” tha analistja gjermane në përfundim të fjalimit të saj në konferencën në Shkup.
Kamera: Atanas Petrovski
Redaktimi i videos: Arian Mehmeti
Foto: Ognen Boshnjakovski
