Propozimi portugez për Shkupin është një pikënisje e shkëlqyeshme për arritjen e marrëveshjes me Bullgarinë, në mënyrë që të mbahet konferenca e parë ndërqeveritare deri në fund të qershorit. Sidoqoftë, pala maqedonase beson se pritjet duhet të jenë të ulëta, sepse Bullgaria ka ende një qeveri teknike, kështu që përveç qershorit, shtatorit dhe dhjetorit përmenden si një opsion. Nga ana tjetër, opozita akuzoi Shkupin për kryerjen e negociatave të fshehta me të cilat Deklarata e miratuar nga Parlamenti bullgar, e cila sfidon zanafillën unike të gjuhës dhe historisë maqedonase, duhet të bëhet pjesë e kornizës negociuese me BE-në.
Kryeministri Zoran Zaev përsëriti se gjuha maqedonase dhe populli dhe identiteti maqedonas janë diçka që, thotë ai, ne nuk duam të shikojmë në një dokument, jo në një propozim dhe që është i qartë për të gjithë. Ai tregon se Bullgaria gjithashtu pranon realitetin e popullit maqedonas dhe gjuhën maqedonase, por është e rëndësishme, nënvizon ai, se si formulohen vetë pikëpamjet. Ai nuk zbuloi më shumë detaje rreth letrës portugeze, por shprehu kënaqësi me, siç tha ai, krijimtarinë dhe kreativitetin e presidencës portugeze, e cila, siç thotë ai, u kujdes për të dy palët, maqedonase dhe bullgare.
Zaev dje, në përgjigje të pyetjeve të gazetarëve pas inspektimit të repartit të rindërtuar në Kompleksin e Klinikës së kirurgjisë torakale “Nënë Tereza”, Zaev shprehu besim se ekziston një mundësi për të harmonizuar pjesët që janë, thotë ai, të rëndësishme për t’u harmonizuar me merrni një shans dhe shpresoni, së pari për 22 qershor kur Këshilli i çështjeve të përgjithshme është në vend për të marrë një vendim, mundësia tjetër është shtatori, thotë, kur Sofja do të ketë qeveri politike.
“Pritjet duhet të jenë të bazuara. Bullgaria ka një qeveri teknike, por e gjithë kjo nuk është e pamundur. Nëse nuk jemi dakord, le të bëjmë gjithçka që mundemi që qeveria politike së bashku me qeverinë tonë të marrin një vendim. Ne kemi pritur për gjashtëmbëdhjetë vjet e gjysmë, së pari një konferencë ndërqeveritare, dy muaj nuk ndryshojnë asgjë, është e rëndësishme nëse ne me të vërtetë hedhim hapat e duhur dhe ju e dini që një marrëveshje është arritur kur të dy palët janë të qeta dhe sigurisht shpresojnë që kjo është ajo që na duhej si zotim nga të dy palët se do t’u shërbejmë më mirë qytetarëve në këtë rast”, tha Zaev.
Lidhur me udhërrëfyesin, ai theksoi se plani u nda dje për inspektim midis të gjitha shërbimeve profesionale brenda Ministrisë së Punëve të Jashtme.
“Bëhet fjalë për udhërrëfyesin, bashkëpunimin sektorial që duhet të përcaktohet si përgjigje në mënyrë që të mund të përgatisim konferencën e ardhshme ndërqeveritare. Kjo është shumë e rëndësishme.
Ju e dini kur Bullgaria flet për garanci, ne gjithashtu flasim për mirëqenien e të dy kombeve dhe të dy vendeve, dhe ky është një zbatim edhe më efikas i Marrëveshjes për Miqësi, Fqinjësi të Mirë dhe Bashkëpunim, që do të thotë ndërtim më i shpejtë i hekurudhës midis Kumanovës dhe kufiri Bullgar. Nga ana tjetër, nga Bullgaria në pikën kufitare Klepalo afër Berovës, një bashkëpunim më serioz midis institucioneve që ju mund ta shihni me zemrën tuaj këto disa muaj se si kemi bashkëpunim të përditshëm. Ditën tjetër ajo ishte ministre e Kulturës, më parë drejtorë të hekurudhave, në Romë marrëveshjet u nënshkruan midis agjencive kombëtare të informacionit. Më parë ishin shërbimet e radios dhe televizionit kombëtar MRTV dhe Televizioni Kombëtar Bullgar. Ne patëm mbrëmje me poezi të organizuara nga poetët tanë në Bullgari, këtu kemi shtatë investime të reja nga Bullgaria. E gjithë kjo po intensifikohet ndërsa kalon pandemia dhe unë vërtet besoj se do të konkretizohet”, shtoi kryeministri.
Ministri i Punëve të Jashtme Bujar Osmani beson se ajo që na mbron në mosmarrëveshjen me Bullgarinë janë parimet, jo vetëm tonat, por, mbi të gjitha, ato Evropiane dhe kjo është ana jonë më e fortë në këtë mosmarrëveshje.
“Po përpiqemi t’i argumentojmë këto parime para Bullgarisë dhe miqve tanë. Drejtësia është vetëm një nga parimet, por ka shumë parime që kanë mbrojtur idenë evropiane për 75 vitet e fundit. Në të gjitha valët e zgjerimit të BE-së, ka pasur përpjekje për të imponuar çështje bilaterale, për të ngadalësuar procesin, por tani Bashkimi ka dalë më i fortë në ato pengesa dhe gjithmonë ka pasur sukses. Ai e bëri atë bazuar në respektimin e parimeve”, tha Osmani.
Sipas tij, qershori dhe pastaj dhjetori janë datat e mundshme për mbajtjen e konferencës së parë ndërqeveritare të BE me Maqedoninë e Veriut, sepse, siç thotë ai, në shtator do të bëjmë përsëri fushatë për zgjedhjet lokale.
Në analizat, qershori më duket një mundësi më e mirë, por fatkeqësisht, ajo që ndodhi në Bullgari pa një qeveri e ndërlikon atë dritare të mundësive”, tha ministri.
Thekson se tani për tani është në tryezë propozimi portugez, të cilin e vlerësuam si një bazë të mirë së bashku me miqtë evropianë, por jo Bullgarinë. Ai beson se ky është një propozim që adreson ndjeshmërinë e të tre palëve.
Lideri i VMRO-DPMNE Hristijan Mickovski dje akuzoi se po bëhen marrëveshje të fshehta me të cilat Deklarata e miratuar nga Parlamenti Bullgar duhet të bëhet pjesë e kornizës negociuese me BE. Informacionin, siç shkruajti në profilin e tij në Facebook, ai e mori nga burime diplomatik.
“Buçkovski në Sofje dhe Zaev nga Shkupi, këto ditë po koordinojnë negociatat e fshehta ku Deklarata e miratuar nga Parlamenti Bullgar ofrohet të bëhet pjesë e kornizës negociuese me Bashkimin Evropian. Një pjesë e dokumentit të Parlamentit Bullgar është mosmarrëveshja për gjenezën dhe unikalitetin e gjuhës maqedonase, rishikimin e historisë dhe periudhës së luftës sonë antifashiste, si dhe përvetësimin e figurave të rëndësishme nga historia maqedonase si bullgarë dhe një numër të tjerë koncesione që janë katastrofike për Maqedoninë”, thekosn Mickoski në status.
Propozimi portugez që synonte Shkupin dhe Tiranën për të filluar negociatat gjatë presidencës Portugeze të BE u prezantua në Sofje dhe Shkup më 21 maj nga Ministri i Jashtëm Portugez Augusto Santos Silva, i shoqëruar nga Komisioneri Evropian për Fqinjësinë dhe Zgjerimin, Oliver Varhei.
“Propozimi është një bazë e mirë për arritjen e një zgjidhjeje për problemin, një zgjidhje që do të heqë të gjitha pengesat dhe negociatat e hapura duke mbajtur konferencën e parë ndërqeveritare për Maqedoninë e Veriut. Për ne, është veçanërisht e rëndësishme që kjo draft-zgjidhje të mos prekë ose të cenojë çështjet e identitetit tonë maqedonas, gjë që plotëson pozicionin tonë thelbësor, dhe ne jemi fort të bindur se propozimi është një bazë e mirë për pozicionet thelbësore të Bullgarisë”, deklaroi Zaev pas takimit me Silva dhe Varheji në Shkup.
Në kontekst të misionit diplomatik në Lisbonë, vizita e presidentit portugez Marcelo De Souza, vendi i të cilit aktualisht mban presidencën e radhës të BE, mund të rezervohet dje në Sofje. De Souza theksoi se Portugalia mirëpret dhe admiron përpjekjet për dialog midis Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut dhe tha se është me rëndësi të madhe hapja e rrugëve përmes të cilave do të kapërcehen dallimet
“Pozicioni i Portugalisë është për dialog të vazhdueshëm, duke kuptuar problemet e tjetrit, pa paragjykime ose komplekse rreth zgjerimit të BE”, tha ai.
Presidenti bullgar Rumen Radev, ndërkohë, tha në një konferencë të përbashkët shtypi me De Souza se Bullgaria po kërkonte garanci në zgjerimin e Bashkimit Evropian me Maqedoninë e Veriut dhe theksoi se detyra më e rëndësishme ishte rivendosja e dialogut në të gjitha nivelet midis Sofjes dhe Shkupit. Ai theksoi se presidenca portugeze dhe personalisht presidenti de Souza mund të ndihmojë në gjetjen e një qasje konstruktive, e cila, tha ai, duhet të bazohet në respektimin e pikëpamjeve dhe problemeve të vendeve për të cilat po flasim dhe respektimin e pozicioneve të tyre.
“Në bazë të kësaj qasjeje, unë shoh hapjen e një perspektive për vazhdimin intensiv të dialogut, për zhvillimin e udhërrëfyesve të duhur, dokumenteve dhe marrëdhënieve të përshtatshme në të gjitha nivelet strukturore, të cilat do të ofrojnë garancitë e duhura për ne, veçanërisht për tu bindur se procesi i zgjerimit do të jetë efikas, i qëndrueshëm dhe i pakthyeshëm”, theksoi Radev.
