“Të gjithë kemi qenë dëshmitarë se për vite me radhë kemi botuar imazhe me përmbajtje diskriminuese në tekstet shkollore, dhe sot ne po debatojmë se çfarë forme të teksteve shkollore duhet të kemi, ndërsa sigurisht flasim për një zgjidhje ligjore që në mënyrë eksplicite parandalon futjen e këtij lloji të përmbajtjes në arsim, në të gjitha materialet mësimore, librat shkollorë dhe të gjitha didaktikat “, tha Ministrja e Arsimit dhe Shkencës Milla Carovska në panelin e djeshëm të CIVILit me temë “Mosdiskriminimi dhe multikulturalizmi në shkolla.
Ajo që është domethënëse është se deri më tani vetëm këto çështje janë diskutuar në një projekt. Ne kemi lloje të ndryshme të projekteve, disa prej tyre madje edhe grante, skema të pozicionuara në ligj, por gjithsesi vetëm për disa shkolla ku flasim për multikulturalizëm, ndërkulturë dhe mosdiskriminim. Por në konceptin e ri të arsimit fillor, për herë të parë, një nga shtyllat themelore është ndërkulturalizmi.
“Kur më pyesin se si në një koncept për arsimin mund të ketë barazi gjinore, ndërkulturë dhe përfshirje në fillim, a është një koncept qytetar, unë them që ne jemi një shtet civil, po koncepti është qytetar, arsim që është plotësisht i harmonizuar me kushtetuta e shtetit duhet të ekzistojë. Sepse nuk mund të miratoni ligje për të ratifikuar konventat mbi mos-diskriminimin, respektimin e diversitetit, përfshirjen, etj. dhe në të njëjtën kohë të ketë në sistemin arsimor përmbajtje kaq të bukura të ngurtësuara që jo vetëm diskriminojnë por edhe fyejnë, dhe nga ana tjetër krijojnë drejtpërdrejt një atmosferë mosrespektimi, jo barazie midis grupeve të ndryshme të studentëve dhe në të njëjtën kohë ata mësojnë se ata duhet të jetojnë në disa botë paralele në vend që t’i mësojnë të jetojnë me njëri-tjetrin dhe të kontribuojnë në zhvillimin e këtij vendi.
Po, koncepti i ri për arsimin fillor është pikërisht në këtë drejtim. Të krijojnë kushte për të mësuar dhe në të njëjtën kohë t’i mësojnë ata vlerat themelore qytetare të garantuara me kushtetutë. Dhe nuk duhet ta shohim gjithë këtë reformë dhe të gjitha këto debate që po ndodhin në publik nga aspekti i politikës ose nga aspekti i ligjit. “Këto janë ndërrime vlerash që janë në interes të respektimit të të gjitha grupeve dhe kjo është arsyeja pse beteja është kaq e fortë, por kjo është arsyeja pse ne jemi kaq të bashkuar, aq të fortë në idenë që një sistem i ri arsimor që përfshin dhe respekton të gjithë duhet të ekzistojë,” tha Carovska.
Kuadri i parashikuar për zbatimin e konceptit të ri ku futen përmbajtje dhe programe krejtësisht të reja është pesë deri në gjashtë vjet, nga klasa e parë në të nëntën. Ne po shkojmë në faza, këtë vit shkollor 2021/2022 po shkojmë në klasën e parë dhe të katërt, dhe kështu rradhazi çdo vit shtojmë nota shtesë, në mënyrë që në një periudhë prej 5 vjetësh të mund të arrijmë transformimin e plotë, që do të thotë modernizimi i stafi mësimor dhe trajnime shtesë. por edhe materiale të reja dhe pajisja e shkollave që i gjithë ky koncept të shoqërohet nga një atmosferë dhe standarde më të mira mësimore në shkolla.
“Tashmë dy libra shkollorë që kishin përmbajtje fyese, njëri në lidhje me gratë, tjetri në lidhje me një grup etnik, shqiptarët në vendin tonë, ne u tërhoqëm dhe kjo është një tregim i vullnetit për të ndryshuar diçka. Por zgjidhja sistematike është në ligjin për librat shkollorë, ku për herë të parë vendoset një filtër për të kontrolluar atë që është shkruar brenda përmes gotave të mosdiskriminimit, të drejtave të njeriut dhe ndërkulturës. Unë mendoj se është zgjidhja që na duhet, por menjëherë pas miratimit të këtij ligji, e gjithë përmbajtja pasuese nuk do të jetë më në gjendje të ketë një përmbajtje të tillë, ose do të ketë një rishikim shtesë përmes syzeve të mos-diskriminimit, dhe gjithçka që do të jetë kemi vërejtur, ne dhe tani tregojmë se i tërheqim ato libra shkollorë, bëjmë manualë didaktikë dhe mësojmë prej tyre, në mënyrë që ato libra të mos përdoren më. Veryshtë shumë e rëndësishme të punohet në trajnimin e stafit mësimdhënës, sepse edhe nëse e heq studentin, ai vazhdon ta përdorë, jo vetë tekstin shkollor sepse është i ndaluar, por përsëri përpiqen të kalojnë të njëjtat teza në leksionet e tyre. “Unë mendoj se kemi një proces të gjatë rehabilitimi dhe modernizimi të arsimit tonë, dhe kështu krijimin e një shoqërie jo të dhunshme ndërkulturore.”
“Ne me të vërtetë do të dëshironim të kishim një opozitë konstruktive, por ju e shihni që opozita jonë nuk përqendrohet në çështje të rëndësishme të shtetit në fillim, dhe nga ana tjetër është në një fazë negative, ata ndoshta do të duhet të dalin në një moment sepse është një gjë thjesht të bërtasësh. “jo jo jo” është tjetër gjë të kesh një dialog konstruktiv. Më duhet të theksoj se kam parti të ndryshme politike në kabinetin tim, sepse mendoj se ata janë njerëzit dhe ata janë njerëzit që jetojnë në një vend dhe ne vetëm duhet të punojmë së bashku në një moment nëse duam që e gjithë kjo të ecë përpara.
Ajo që shqetëson, shoh edhe Blendi, është se ata përdorin formulime që janë shprehje njerëzish që janë gjithashtu në fazën negative. Në mënyrë që të krahasoni këtë reformë me Cambridge, nuk duhet të dini asgjë për atë që po ndodhte në kohën e Cambidge, dhe ndoshta nuk keni jetuar nën një regjim. Ka qenë një kohë që të gjithë e mbajmë mend mirë, gjashtë deri në shtatë vjet që nuk kemi debatuar për asgjë dhe nuk kemi miratuar ligje në 12 mesnatë të 31 Dhjetorit, në mënyrë që askush të mos e dijë, askush të mos e dëgjojë, askush të mos transmetohet. Unë nuk mbaj mend debatin mbi arsimin në 15 vitet e fundit, por nuk ka asnjë debat mbi atë lloj arsimi që na nevojitet. Kembrixh u prezantua me forcë, jo vetëm që u prezantua, nuk kishte asnjë lidhje me reformën sepse kur reformon arsimin nuk mund të kuptosh thjesht shkencat natyrore, për fat të keq por nuk mundesh, duhet të kesh të gjithë paketën. Kjo është reforma e parë që po ndodh dhe unë jam shumë i lumtur që po debatojmë. Nëse do të kemi një konsensus kombëtar varet nga të gjitha palët. Ana jonë është konstruktive dhe shumë nga vërejtjet e publikut konstruktiv u pranuan. Konceptimi fillestar, nëse e lexoni me konceptimin e fundit, përmban të gjitha ato gjëra të nevojshme të publikut konstruktiv që u sugjeruan për të pasur një jetë më të gjatë, por edhe për të treguar gjerësinë se kjo nuk është diçka me të cilën dolën pesë persona përkundrazi, konsultimi ishte shumë i gjerë për të. Pra, është shumë e rëndësishme kur vlerësoni një proces ose politikë të mos përdorni monedhën e gjuhëve të liga dhe ata që kurrë nuk kanë ditur të debatojnë dhe diskutojnë dhe nuk kanë diskutuar dhe debatuar asgjë, të shpjegojnë sot se çfarë do të thotë një debat i gjerë, tha Carovska.
Irena Krxhiq/ D. Tahiri
kamera: Igor Çadinovski
montazhi: Arian Mehmeti
fotografia: Biljana Jordanovska
