Shkruan: Mirjana Najçevska
Ballkani është i banuar nga popuj që kanë një histori të përbashkët, të cilët kanë shumë ngjashmëri (gjuhë, traditë, fe, ushqim, pushime…), dhe që përballen me probleme shumë të ngjashme (zhvillimore, mjedisore, klimatike, ekonomike.).
Kjo i referohet Ballkanit në tërësi, por edhe secilit prej vendeve individuale që ekzistojnë aktualisht në Ballkan, të cilat si rregull janë multi kulturore dhe multi-konfesionale nga momenti i formimit të tyre dhe që në parim pasqyrojnë të gjitha këto karakteristika (në një masë më të madhe ose më të vogël, shumica e tyre ose, më shpesh, të gjithë së bashku) në nivelin kombëtar.
Kjo situatë çoi në zhvillimin e dy drejtimeve të reagimit në këto zona.
Një drejtim lidhet me nevojën për dallim.
Ngjashmëria e madhe, e përhapur dhe e kudogjendur në shumë fusha dhe karakteristika ka çuar në nevojën për të theksuar dhe madje edhe ekzagjeruar dallimin. Duhej gjetur një ndryshim në kulturë, gjuhë, traditë. Nëse nuk ekziston, mund të shpiket ose ndërtohet. Të gjitha me qëllim që të diferencojmë, të paraqitemi si unike dhe unike, të ndryshme.
Në procesin e nxjerrjes në pah të ndryshimeve, rritjen e kontrastit dhe kërkimin e konfirmimit të diversitetit, çdo mundësi për të njohur afërsinë dhe tokën e përbashkët është shkelur, madje edhe urat e komunikimit, ndarjes dhe shfrytëzimit të përfitimeve të ngjashmërisë janë duke u shkatërruar. .
Në vend që të përdorni ngjashmërinë e gjuhëve si një avantazh për krijimin e komunikimit të lehtë dhe shkëmbimin e informacionit, në vend që të përdorni ngjashmërinë e kulturave dhe traditave për të lehtësuar ndërtimin e vlerave të përbashkëta, në vend që përvojat dhe sfidat e përbashkëta të shkaktuara nga ndryshimi i klimës të jenë baza për zgjidhje të përbashkëta, të gjitha këto ngjashmëri janë burim i konfliktit, mohimit të ndërsjellë, anësisë dhe mashtrimit të ndërsjellë.
Nevoja për të theksuar ndryshimet mund të manipulohet lehtësisht, të shfrytëzohet nga individë dhe grupe që përfitojnë nga mohimi dhe nënçmimi i ndërsjellë.
Mund të thuhet se shumica e konflikteve në këtë fushë ekzistonin jo për shkak të diversitetit (i cili i ndalonte njerëzit të kuptonin dhe komunikonin), por për shkak të ngjashmërisë (kufijtë e hollë të diversitetit) dhe nevojës që ajo të mohohej.
Me fjalë të tjera, njerëzit në Ballkan dhe në disa vende të Ballkanit e urrejnë njëri-tjetrin sepse janë shumë të ngjashëm.
Drejtimi i dytë lidhet me idenë e unitetit.
Ekziston edhe një anë tjetër e historisë. Historia e këtyre zonave flet për përpjekje të shumta për të gjetur një emërues të përbashkët midis popujve të ndryshëm që jetojnë këtu, për t’u bashkuar dhe për të përfituar nga avantazhet e dhëna atyre nga një ose më shumë ngjashmëri.
Ideja u nxit në mënyrë të përsëritur nga Grekë, Kroatë, Serbë, Maqedonas, Bullgarë, Rumunë, Shqiptarë, politikanë dhe vizionarë.
Për herë të parë u shfaq në gjysmën e dytë të shekullit të 18-të dhe vazhdoi të zhvillohej në shekullin e 19-të derisa një nga projektet më të gjera ishte ideja e një federate nga Alpet në Qipro e promovuar në mes të shekullit të 19-të.
Ideja për të jetuar së bashku në këtë zonë filloi si një ide për një luftë të përbashkët kundër perandorive Osmane dhe Austro-Hungareze dhe u ringjall pas secilit prej konflikteve të mëdha botërore në të cilat popujt e Ballkanit ishin përfshirë me dëshirë ose pa dëshirë (në njërën anë ose në tjetrën).
Këto propozime mbetën në nivelin e ideve. Ata nuk u bënë operacionalë për arsye të ndryshme (të brendshme dhe të jashtme) (përveç Federatës Ballkanike e cila u vu në letër por nuk erdhi në jetë në praktikë dhe ish RSFJ e cila u formua dhe ekzistoi, por nuk arriti të mbijetojë). Sidoqoftë, përkundër faktit se shumica e këtyre ideve nuk shkuan përtej fazës së planifikimit, fakti mbetet se kishte njerëz që e kuptuan rëndësinë e interesit të përbashkët dhe mundësinë e bashkimit rreth ngjashmërive. Dhe se njerëz të tillë ekzistonin në të gjithë Ballkanin dhe në periudha të ndryshme të zhvillimit të shtetësisë së kombeve individuale.
Problemi i ndarjes përgjatë vijës së ngjashmërisë është akoma i pranishëm edhe sot. Për arsye të ndryshme. Në nivelin kombëtar dhe të marrëdhënieve ndërmjet shteteve të Ballkanit.
Fatkeqësisht (dhe jo rrallë), e ngjashme dhe e zakonshmja është treguar dhe treguar, dhe është theksuar dhe theksuar, vetëm në procesin e asimilimit eventual (vullnetar ose madje edhe më shpesh, të detyruar), pushtimit të territorit ose imponimit të një forme të dominimit (kulturore , politike, ushtarake,). Në situata të tilla, rrënjët e përbashkëta, historia e përbashkët, vlerat e përbashkëta bëhen “të rëndësishme”, megjithatë, vetëm në nivelin e manipulimit, në mënyrë që të fshihen ndryshimet reale.
Sidoqoftë, përkundër këtyre dhe deformimeve të ngjashme, gjithnjë e më shumë flitet për ekzistencën e ngjashmërive dhe interesave të përbashkëta dhe nevojave të përbashkëta dhe ndarjen e së tashmes dhe së ardhmes. Në nivelin kombëtar dhe në nivelin e vendeve të Ballkanit.
Pozitivi i momentit aktual është se ekziston një shans për t’u bashkuar rreth një sistemi vlerash që njeh këto ngjashmëri. Ndoshta, nëse i japim një shans (një shans të vërtetë) kompleksit të vlerave të ndërtuara brenda BE-së, ne do të jemi në gjendje të pranojmë diversitetin si plotësues të ngjashmërisë. Në nivelin kombëtar dhe në nivelin e vendeve të Ballkanit.
Në atë moment ne mund të ndalojmë së diskutuari “Kënga e kujt është ajo” dhe ta pranojmë atë si “Kënga jonë”.
Kjo përmbajtje është pjesë e Nismës “Të bashkuar në dallime”, kushtuar promovimit të dallimeve si përparësi, pasuri dhe cilësi e shoqërisë tonë. Nismën e udhëheq CIVILi, me mbështetje nga Ministria për punë të jashtme dhe çështje evropiane e Dukatës së Madhe Luksemburg.
