Edukimi më i mirë, konsensusi midis palëve për të gjitha çështjet që prekin të rinjtë, si dhe përfshirja e çdo të riu në procesin e vendimmarrjes – ishin vetëm disa nga konkluzionet nga e para në një seri e debateve publike mbi “Çfarë duan të rinjtë?” Organizuar nga Instituti për Qeverisje të Mirë dhe Perspektiva Euro-Atlantike (IDUEP).
Udhëheqësit e të rinjve, pjesëmarrës në debatin publik – Blendi Hodai, Aleksandar Karatosho, Dena Sachmaroska dhe Mario Paunov pajtohen se është e nevojshme që vazhdimisht të kujtojmë institucionet se të rinjtë janë aktorë të barabartë dhe aktivë në procesin e politikëbërjes në nivelin lokal dhe qendror, dakorduar
– Jam i kënaqur që arritëm të inkurajojmë më shumë të rinj që të kërkojnë me zë të lartë të drejtat e tyre, dmth kërkesat e tyre që të respektohen dhe pranohen nga të gjitha institucionet kompetente. Një veprim i tillë i rëndësishëm ishte zgjidhja e kompromisit për diplomimin e shtetit që ne si Bashkim arritëm në dialog me Qeverinë, tha Blendi Hodai, themelues i Unionit të Studentëve të Shkollave të Mesme dhe aktivist.
Unë besoj, shtoi ai, se ajo që ne kemi ndërtuar si aktivistë të rinj, e cila bazohet në bashkimin multikulturor të të rinjve dhe luftën për kërkesat dhe qëllimet tona do të vazhdojë në të ardhmen, sepse është në interesin e të rinjve, dmth i gjithë vendi.
-Çdo i ri ka detyrimin të jetë aktiv në mënyrë që të kontribuojë së bashku në shoqëri për të pasur një standard më të mirë. Dhe dëshira për emigrim tek të rinjtë do të ndryshojë vetëm nëse ne të rinjtë jemi aktivë dhe pa u lodhur luftojmë për qëllimet e përbashkëta që kemi, sepse askush tjetër nuk do ta bëjë atë për ne ose për emrin tonë, tha Hodai.
Alexander Karatosho, një ambasador i ri Evropian nga Ballkani Perëndimor, tha se të gjitha qeveritë po bëjnë përpjekje për të reformuar arsimin, por po shpejtojnë procesin, pa përfshirë të gjitha palët dhe pa zbatuar propozimet e bëra nga të gjithë palët e interesuara.
– Unë do të përmend shembullin nga më parë, me prezantimin e klasës së nëntë, ose shembullin aktual me reformën e dixhitalizimit të teksteve shkollore. Institucionet kompetente duhet të kenë një proces gjithëpërfshirës për secilën reformë. Ne si vend nuk kemi një konsensus nga të gjithë aktorët e interesuar për tema të rëndësishme siç janë arsimi, shëndetësia dhe të ngjashme. Ne jemi dëshmitarë që të rinjtë janë të ftuar në takime, ne japim sugjerime dhe ide, por në fund të fundit pothuajse asgjë nuk pranohet, por duket sikur të rinjtë janë të ftuar me qëllimin e vetëm për të treguar se ata ishin zyrtarisht pjesë e procesi i vendimmarrjes. “Nëse nuk i ndryshojmë gjërat në këtë zonë, emigrimi i të rinjve do të jetë statistikë katastrofike,” tha Karatosho.
Dena Sachmaroska, një aktiviste për të rinjtë, beson se i gjithë procesi i arsimit duhet të reformohet sepse ne mësojmë vetëm se si të mësojmë, në vend që të marrim aftësitë e nevojshme për jetën dhe punën. Të rinjve u duhet dhënë mundësi dhe ata janë duke kërkuar një shans për t’u treguar, edhe nëse ndonjëherë gabojnë. Ai theksoi se patjetër që duhen mundësi të barabarta për të gjithë, si dhe arsimin gjithëpërfshirës, ku stafi mësimdhënës do të jetë në rolin e mentorit të secilit student.
– Është e nevojshme të përmirësojmë sistemin tonë arsimor në mënyrë që të rinjtë të mos dëshirojnë të shkojnë jashtë me çdo kusht. Kjo do të thotë që çdo i ri duhet të sigurohet me të njëjtën cilësi të arsimit. Të rinjtë janë e ardhmja e vendit – ata do të jenë udhëheqësit e ardhshëm nesër. Prandaj, të gjithë duhet të jenë të informuar në mënyrë të barabartë, të kenë një shans të barabartë për një bursë, dmth çdo mbështetje tjetër duhet t’u ofrohet atyre, tha Sachmaroska në fjalimin e saj në debatin publik.
Aktivisti i të rinjve, Mario Paunov theksoi se të rinjtë duan të eksportojnë histori të suksesshme rinore të krijuara në Maqedoni në vend të mendjeve.
– Jetojmë në një kohë kur i gjithë informacioni është në internet, aksesi në pajisjet dixhitale dhe në internet me cilësi nuk duhet të jetë një privilegj, por një mundësi dhe një përfitim për fjalë për fjalë çdo të ri. Nëse brezat e rinj do të vazhdojnë ta shohin të ardhmen e tyre ekskluzivisht jashtë kufijve të vendit, varet se çfarë lloj shoqërie do të krijojmë të gjithë së bashku. Na duhet një shoqëri në të cilën ka një vend për të gjithë, dmth një hapësirë ku zëri i të rinjve do të dëgjohet dhe vlerësohet në mënyrë të barabartë. Një nga kërkesat themelore për përparimin e të rinjve është procesi arsimor dhe përmirësimi i tij i vazhdueshëm në një shkallë cilësie si në vendet evropiane ose në Shtetet e Bashkuara. “Këtu ne mund të kontribuojmë shumë më shumë së bashku me institucionet kompetente dhe qasja e barabartë në internet dhe pajisje cilësore për monitorimin e mësimdhënies dhe të të nxënit është një nga përfitimet themelore që çdo i ri në shekullin 21 mund të ketë,” tha Paunov.
Në fushën e dixhitalizimit të arsimit, pjesëmarrësit ranë dakord që ky proces padyshim që do të ndikojë në cilësinë më të mirë të arsimit, veçanërisht për të ulur procedurat e panevojshme të letrës dhe kostot për regjistrim në shkolla, si dhe çertifikimin e semestrave në kolegje, dhe do të japë të rinjtë kanë më shumë mundësi dhe hapësirë për t’i kushtuar arsimimit dhe zhvillimit të tyre, në vend që të kalojnë kohë në procedura burokratike. Në të njëjtën kohë, ata theksuan se dixhitalizimi në fushën e arsimit duhet të mbetet një e drejtë e zgjedhjes për çdo student, sepse vetëm në atë mënyrë mund të respektohet vullneti i secilit person dhe kështu të krijohet një arsim me të vërtetë gjithëpërfshirës.
“Çfarë duan të rinjtë? Një seri debatesh publike nga Instituti për Qeverisje të Mirë dhe Perspektiva Euro-Atlantike (IDUEP) synon rritjen e ndërgjegjësimit të publikut për përfshirjen e të rinjve në proceset e vendimmarrjes dhe qeverisjes, veçanërisht midis palëve të interesuara . Përmes këtyre aktiviteteve, IDUEP synon të kontribuojë në identifikimin e nevojave, kërkesave dhe pritjeve të të rinjve në Maqedoni në mënyrë që institucionet të ndërtojnë politika rinore të suksesshme dhe gjithëpërfshirëse, kryesisht duke përfshirë çdo të ri në formësimin e së ardhmes së tyre.
