Drejtori i Qendrës maqedonase për bashkëpunim ndërkombëtar (QMBN), Aleksandar Kërzhallovski në Konferencën е CIVIL-it “Perspektivat 2021” flet për sfidat e sektorit civil në vitin e ardhshëm, duke pasur parasysh krizën me Kovid-19, krizën ekonomike dhe veton bullgare.
– Është dukshëm se 2020 do të mbahet mend nga të gjithë ne, si globalisht ashtu dhe në vendin tonë, për shkak të pandemisë së koronavirusit. Edhe për organizatat e shoqërisë civile ishte shumë e çuditshme, e pazakontë dhe me nevojë për të ndryshuar shumë aktivitete të rregullta dhe për t’iu përshtatur situatës së re. Me ardhjen e vaksinave, ne presim që situata të stabilizohet në gjysmën e parë të vitit dhe të kthehet ngadalë nga normalja e re tek e vjetra. Megjithëse duket se shumë nga gjërat që kemi bërë gjatë vitit dolën të jenë disa gjëra të mira, për sa i përket komunikimit në internet dhe punës nga shtëpia. Ne kemi eksperimentuar me shumë gjëra, kështu që besoj se shumë prej tyre do të mbesin. Nëse asgjë tjetër, një nga frazat “paperless office” – zyra pa letër, pamë se mund të funksiononte dhe mendoj se shumë organizata do të kalojnë në operacione elektronike, thotë Kërzhallovski.
Ai iu referua krizës shëndetësore dhe rolit të organizatave të shoqërisë civile në trajtimin e saj, duke theksuar parandalimin dhe ndihmën ndaj personave në rrezik.
– Ajo që ndodhi këtë vit do të jetë ndoshta një tipar i gjysmës së parë të vitit të ardhshëm, dhe kjo është se shumë organizata të shoqërisë civile janë përshtatur për të drejtuar punën për parandalimin dhe asistencën ndaj njerëzve në nevojë dhe grupeve të tyre të synuara në trajtimin e pandemisë, sidomos sepse ekzistonte një valë e tretë në vendin tonë, e cila ishte më e ashpra deri më tani… Fatkeqësisht, parametrat që nuk funksionojnë në favorin tonë si shtet, në trajtimin e një numri të vogël të testeve, dhe një numri të madh të vdekjeve, unë mendoj se organizatat e shoqërisë civile duhet për të punuar në këtë drejtim. Ngjarja e fundit ishte me Ministrin e shëndetësisë, Dr. Filipçe, ku tetëdhjetë organizata të shoqërisë civile prezantuan çfarë mund të bëjnë ato dhe dëgjuan nga ministri se çfarë duhet të bënin, kështu që unë pres që periudha e parë e vitit të ardhshëm t’i kushtohet trajtimit dhe përmirësimit të situatës me krizën e koronës dhe parandalimin e vdekjeve të reja në kaq shume vellim.
Lidhur me punën dhe financimin e organizatave të shoqërisë civile në kohë krizash shëndetësore, politike dhe ekonomike, Kërzhallovski tha se nuk është optimist për situatën me shoqërinë civile në periudhën e ardhshme, për shkak të ngecjes së reformave dhe tranzicionit të fondeve nga donatorët e huaj në burimet e brendshme të financimit.
– Për pikëpamjet dhe perspektivat afatgjata për shoqërinë civile, fatkeqësisht, nuk pres gjëra të mira, për shkak të krizës janë shtyrë të gjitha reformat që duheshte të kishin ndodhur në sektorin civil, mbi të gjitha dua mendoj për tranzicionin e financimit nga donatorët e huaj në burimet e brendshme të financimit, para se të gjithave buxhetin shtetëror, i cili është ende shumë poshtë nivelit në rajon. Vendet në rajon ofrojnë shumë më tepër nga burimet e tyre të buxhetit sesa nga donatorët e huaj, por për fat të keq, për shkak të koronës, por edhe për shkak të vetos nga Bullgaria, ne përsëri jemi në një paqartësi të ngjashme, si më parë, për shkak të së cilës donatorët e huaj kanë mbajtur programe në Maqedoni deri tani, megjithëse ata duhet t’i kishin mbyllur dhe braktisur, dmth. të mos financojnë projekte në Maqedoni tanimë, sepse funksioni i një vendi kandidat për anëtarësim në BE duhet të marrë përsipër përgjegjësitë, dhe mbase kjo do të jetë një nga mësimet, veçanërisht nëse ygjat kjo me Bullgarinë. Ne do të duhet të merremi vetë, dhe ndoshta Bashkimi Evropian prandaj nuk na sheh si të gatshëm për anëtar, sepse ne thjesht nuk i përmbushim as standardet para tranzicionit në Jugosllavi, e lëre më t’i avancojmë ato për t’u kualifikuar për anëtarësim në BE. Askush nuk dëshiron të ketë vende që vetëm do të marrin ndihmë nga anëtarët e tjerë dhe nuk do të kontribuojnë. Kështu që, mendoj se do të jetë një sfidë edhe për sektorin e shoqërisë civile që në vitet e ardhshme të kontribuojë më shumë në atë tranzicion në vlerat evropiane, pa mbështetjen evropiane, përfshirë mundësinë e të pasurit më pak fonde për sektorin e shoqërisë civile nga BE dhe donatorët tjerë. Nëse qeveria do të gjejë fuqi për reformën që unë pres, për të bërë një sistem transparent të financimit të brendshëm, përsëri nuk do të prisja diçka të tillë. Megjithëse qëllimi është ta bëjmë këtë në vitin 2021, ka më shumë nisma dhe organizata, po dhe vetë BE synon atë, edhe Qeveria është e përkushtuar për ta bërë këtë të ndodhë këtë apo vitin tjetër, por për shkak të konstelacionit të tërë dhe situatës mund të mos duhet të shpresojmë për një gjë të tillë.
Shumica e programeve të shoqërisë civile që janë aktualisht aktive janë Civika Mobilitas, e cila menaxhohet nga QMBK në Ambasadën e Zvicrës, por edhe USAID me projektin Koncepti për angazhimin qytetar, çështja është që vetë organizatat të rikuperojnë, ose të rivendosin koneksionin me qytetarët, domethënë, ajo që ata po bëjnë duhet të jetë një reflektim i asaj që nevojat e grupeve të tyre të synuara, të qytetarisë më të gjerë, dhe unë pres që të lëvizin në atë drejtim, organizatat që do të demonstrojnë se kanë mbështetjen nga anëtarët ose janë vërtet të përkushtuar ndaj grupeve të caktuara të synuara, të rriten dhe vazhdojnë të rriten dhe vendosen në atë zonë të shoqërisë civile, dhe me siguri shumë prej atyre organizatave do të pushojnë së ekzistuari, sepse qëllimi është të përmbushim vizionin për të cilin është formuar organizata, dhe kur ai vizion përmbushet, atëherë nuk ka asnjë arsye që ajo organizatë të ekzistojë edhe më tej. Pra, ndërsa gjërat rregullohen në rrugën për në BE, ka të ngjarë që disa nga organizatat të pushojnë së ekzistuari dhe të formohen të reja. Ajo që unë shoh se mungon në sektorin civil është mbulimi i votuesve me prirje të djathtë nga organizatat, por edhe qytetarët, pasi që pjesa më e madhe e sektorit civil gëzon mbështetjen e qytetarëve më liberalë, me prirje relativisht të majtë, megjithëse në vendin tonë është e vështirë të arrihet në ndryshim. Nuk ka një mbulim adekuat të pjesës më konservative të qytetarisë ose organizatat që ata mbulojnë nuk janë përfshirë në rrjedhat e financimit të organizatave evropiane dhe të tjera të huaja dhe të brendshme, gjë që shkakton një përplasje në shoqëri dhe unë mendoj se duhet të ekuilibrohet ngadalë, të barazohet disi mënyra e qasjes në fonde dhe qasja në publik, dhe në prezantimin e gjërave.
Më shumë për shkak të vetos bullgare dhe më pak për shkak të krizës së koronavirusit, unë mendoj se shumë prej çështjeve të trajtuara nga sektori civil do të ngecin, nga mbështetja për grupe të prekshme dhe të cenueshme, pastaj çështjet e barazisë gjinore, gjuhës së urrejtjes, etj. ato do të kanë përparësi më të ulët sepse kemi një problem më të madh, si për arsye shëndetësore ashtu edhe për arsye politike. Unë mendoj se pjesërisht, madje në mënyrë të konsiderueshme, OJQ-të do të hidhen në margjinat e lëvizjeve shoqërore në vitin e ardhshëm, sepse përveç shëndetit dhe politikës, mendoj se do të ketë një krizë të tretë, ekonomike, e cila do të ketë efekt mbi asaj shëndetësore, por me nivelin e huamarrjes që kemi bërë këtë vit dhe një deficit të planifikuar për vitin e ardhshëm, mendoj se do të vijmë në prag të kolapsit ekonomik, dhe kjo do të ketë një përparësi për të qenë e sfiduar, edhe për qeverinë, edhe për qytetarët, me punësime, me ruajtjen e të hyrave dhe standardet e jetesës. Prandaj, për fat të keq, nuk pres ditë të ndritshme për OJQ-të, por këto janë gjithashtu mundësi për të treguar dhe demonstruar vlerën e tyre. Në situata krizash, OJQ-të gjithnjë kanë ndërhyrë dhe kanë ndihmuar shtetin të ballafaqohet me krizat.
D. Tahiri
Kamera: Atanas Petrovski
Montazhi: Arian Mehmeti
