Drejtori i Fondit të inovacionit, Kosta Petrov, në Konferencën “Perspektivat 2021” njoftoi risitë në punën e Fondit, iu referua digjitalizimit të shoqërisë dhe biznesit në vend, rolit të sistemit fillestar (start-up) në ekonominë e Maqedonisë dhe risisë “Nomadët digjital” me të cilin Fondi i inovacionit do të marrë pjesë aktive në krijimin dhe mbështetjen e ekonomisë së vendit.
– Është interesante që 2020 ishte një vit shumë i vështirë, por unë gjithmonë përpiqem të shoh gjërat pozitive. Ne flasim për digjitalizimin gjatë gjithë kohës, dhe në vitin 2020 na ndodhi digjitalizimi, deshëm ne apo jo. Fakti që ky takim po mbahet aktualisht përmes Zoom do të thotë që ne tashmë jemi ngjitur në trenin për digjitalizim dhe nuk ka më kthim prapa. Por nga ana tjetër, duke parë ekonominë tonë, temat ekonomike që u diskutuan para vetë pandemisë dhe duke parë se çfarë po ndodh tani, ka një zhvendosje të madhe, që për herë të parë të fillojmë të flasim për gjëra për të cilat nuk flitej më parë. Sot po flasim për pjesëmarrjen aktive të fillestarëve në ekonominë maqedonase. Ne po flasim për mënyrën se si vala e re e biznesmenëve dhe sipërmarrësve mund të ndryshojë ekonominë, përmes produkteve të tyre inovative. Dhe kjo është me të vërtetë një gjë pozitive. Ne këtu në Fond, dy javë më parë filluam këshillin tonë fillestar për herë të parë në historinë e vendit tonë, një këshill fillestar që së bashku me Qeverinë do të punojnë në një sërë ndryshimesh ligjore që do të mundësojnë zhvillimin e eko sistemit fillestar maqedonas. Nëse dikush mund të ndryshojë perceptimin e asaj që do të thotë të jesh sipërmarrës, çfarë do të thotë të jesh biznesmen, çfarë do të thotë të pushtosh tregun me një ide, dhe jo politikisht, fillestarët e kanë atë fuqi.
Ata u zhvilluan në vend pa ndonjë ndihmë shtetërore. Ne kemi një sistem fillestar eko, i cili po zhvillohet pa ndërhyrje dhe ndihmë nga shteti, thotë Petrov.
Pyetja që bëj si drejtor i Fondit është, nëse shteti merr pjesë aktive në krijimin e asij sistemi fillestar dhe zhvillimin e ekosistemit fillestar, imagjinoni rezultatet që mund të arrihen. Pozicioni im tani, edhe para se të bëhesha drejtor, është se historia e vetme që mund të ndërtojmë për Maqedoninë është përmes sistemeve fillestar, përmes inovacionit. Ne nuk kemi naftë, nuk kemi gaz, ne jemi pozicionuar në një rajon kaq të trazuar me interes, dhe historia e vetme që do të jetë e jona, dhe vetëm e jona, është inovacioni. Interesante, ky vit, megjithëse i vështirë për shumë kompani, ishte një vit në të cilin shumë njerëz morrën guximin që të krijonin kompanitë e tyre dhe unë i lus mediat që të flasim për storie pozitive. Fakti është që të rinjtë po emigrojnë dhe fakti është se është një fenomen global. Edhe ka nevojë që të rinjtë të provojnë se si është të punosh jashtë vendit, ta marrin atë përvojë, por le të mos i harrojmë ata që unë i quaj – start-up heronjtë maqedonas. Njerëz që, më besoni, janë të njohur nga shumë dhe krijojnë produkte vendore që shiten globalisht. Ne duhet t’u japim atyre hapësirë, dhe ne si Qeveri, dhe ju si media dhe organizata, të flasin për këto kompani, sepse nëse dikush do të ndryshojë perceptimin e vendit tonë, ato janë ato.
Petrov shpjegoi kuptimin e termit “nomadë digjitalë” dhe prezantoi strategjinë e krijimit të një fuqie të re punëtore për të mbështetur ekonominë maqedonase, përgatitur nga Fondi i inovacionit, me mbështetjen e Ministrisë së punëve të brendshme dhe Qeverisë.
– Me zhvillimin e digjitalizimit, edhe para se të ndodhë Kovid-19, një forcë e re punëtore tashmë është krijuar për njerëzit që punojnë “nga distanca”, që do të thotë se ata nuk punojnë në një zyrë, kanë një kontratë me një kompani, punojnë nga shtëpia, vendosin vetë se ku të punojnë, a do të punojnë nga një zyrë, a do të qëndrojnë në Amerikë apo Angli… Trendi i nomadizmit digjital filloi nga Estonia, ndërsa aktualisht Gjeorgjia është aktive, dhe ka rreth 850 nomadë digjitalë, të huaj që punojnë për një kompani të huaj, por vendosën të jetojnë në Gjeorgji. Ata nuk punojnë në Gjeorgji, por jetojnë në Gjeorgji, dhe dy javë më parë Kroacia bëri të njëjtën gjë. Që do të thotë se Gjeorgjia dhe Kroacia janë vendet që krijojnë atë strategji digjitale për nomadët. Para se të bëhesha drejtor i Fondit, me miqtë e mi nga Start-up Maqedonia, një organizatë që në një farë mënyre punon me eko sistemin fillestar maqedonas, kemi filluar të marrim informacione se ka shumë nomadë digjitalë në Ohër, se të huajt që vijnë në Shkup të cilët nuk janë turistë, njerëz që panë kushtet e jetesës në Maqedoni, kanë bërë matematikën që qiraja, ushqimi, restorantet janë më të lira, kanë të hyra të caktuara dhe kanë vendosur të jetojnë këtu. Mund të qëndrojë ashtu, kushdo që dëshiron të vijë, të rri për tre muaj dhe më pas duhet të largohet nga vendi… Ne duam ta bëjmë atë pak më strategjikisht dhe tashmë jemi duke punuar, me përfshirjen e Ministrisë së punëve të brendshme, për një strategji për nomadët digjitalë. Kjo do të thotë që njerëzit që punojnë “nga distanca”, kanë një vend pune diku, për një kompani tjetër, ne do t’iu mundësojmë atyre që të vijnë të jetojnë në Maqedoni dhe të marrin një leje qëndrimi bazuar në interesin ekonomik. Për ta bërë këtë, nevojiten ndryshime ligjore për të cilat Ministria e punëve të brendshme tashmë po punon, me një listë të vendeve nga të cilët do të lejohet ta bëjnë këtë, që personi që ka të ardhura të caktuara, do të duhet të ketë sigurim shëndetësor gjatë qëndrimit në vendin tonë dhe të merr një vizë digjitale që rregullon qëndrimin e personit, për aq ditë, muaj, sa që personi ka kërkuar. Kjo jo vetëm që do të ndihmojë ekonomikisht, sepse ata njerëz do të duhet të marrin me qira apartamente, ata do të marrin pjesë në mënyrë aktive në ekonominë tonë, por ata njerëz do të ndihmojnë gjithashtu në zhvillimin e sistemit tonë fillestar. Pavarësisht se sa kritikë jemi ndaj Maqedonisë dhe kushteve këtu, fakti është që ne bëjmë kërkime, të huajt që jetojnë këtu, gëzojnë vendin tonë. Dhe madje, shumë nga gjërat që nuk i dimë, ne i mësojmë prej tyre. Nëse shkon sipas planit, dhe besoj se do të fillojë, në gjysmën e parë të vitit 2021 ne do të lëshojmë një vizë online për nomadët digjitalë dhe do t’i lejojmë ata nomadë digjitalë të vijnë të jetojnë në Maqedoni, për të marrë pjesë aktive në ekonominë tonë. Hapi i dytë është, pas shumë diskutimesh, Fshati Maqedonas në Nerez, përmes organizatave partnere ta transferojmë atë në një fshat digjital nomad, një hapësirë ku nomadët digjitalë mund të jetojnë, të marrin pjesë në ngjarje, të lidhen me fillestarë maqedonas, etj. Pra, përsëri, po të mos ishte kriza, nuk do të flisnim kurrë për nomadët digjitalë. Kjo krizë ka hapur tema për të cilat shpresoj të kemi mbështetjen e qeverisë dhe të gjitha partive politike, sepse inovacioni nuk njeh një parti politike, nuk njeh një broshurë partie dhe për mendimin tim, kjo është historia e vetme unike që mund ta krijojmë për të cilën askush nuk do të mund të thotë “kjo është historia jonë, mos e merrni nga ne”… Inovacioni është historia jonë unike.
