Takimet në Sofje, një hap i rëndësishëm drejt zgjidhjeve për çështjet e hapura, të dy vendet duhet të punojnë përmes një dialogu të hapur dhe të sinqertë

Delegacioni maqedonas, i udhëhequr nga kryeministri Zoran Zaev, i cili gjithashtu përfshinte zëvendëskryeministrin për çështje evropiane Nikolla Dimitrov dhe ministrin e jashtëm Bujar Osmani, u takuan intensivisht me udhëheqësit bullgarë në Sofje dje në një përpjekje për të zhbllokuar integrimi evropian i vendit, mori propozime dhe zgjidhje konkrete, të cilat pala bullgare tha se do t’i konsideronte. Për palën maqedonase, zgjidhja e çështjes bilaterale duhet të kujdeset për interesat e të dy palëve. Të dy palët maqedonase dhe bullgare vlerësuan takimet në Sofje si një hap të rëndësishëm që do të inkurajojë hapat e ardhshëm për zgjidhje për çështje të hapura, të cilave të dy palët do t’i kushtojnë vëmendje serioze dhe do të punojnë së bashku përmes dialogut të hapur dhe të ndershëm.

Kryeministri Zaev vlerësoi takimin me homologun e tij bullgar Stefan Janev si një hap drejt gjetjes së një zgjidhjeje, e cila duhet të jetë në interes të të dy palëve.

– Ne diskutuam thelbin dhe strukturën e zgjidhjes së mundshme të problemit përmes udhërrëfyesit, bashkëpunimit sektorial në të gjitha fushat e mundshme, me afate specifike, institucione specifike, si dhe intensitetin e punës së komisionit historiko-arsimor. Ne gjithashtu komentuam propozimin Portugez. Bullgaria është një anëtare e BE dhe brenda kornizës së Bashkimit diskuton pjesët që i referohen BE. Na takon të diskutojmë një pjesë të çështjeve dypalëshe që nuk janë me të vërtetë e pamundur të zgjidhen. Besoj se ekziston mundësia për të gjetur një zgjidhje. Sipas mendimit tim, ne kemi të paktën një hap përpara sepse ulemi së bashku, punojmë së bashku, diskutojmë për një zgjidhje që edhe një herë duhet të jetë dypalëshe, tha Zaev.

Zaev është i bindur se të dy vendet do të gjejnë një zgjidhje dhe u bëri apel qytetarëve të Maqedonisë Veriore dhe Bullgarisë ta mbajnë atë dhe t’i japin asaj një shans për fqinjësi të mirë, bashkëpunim dhe miqësi, si dhe për të mbështetur të ardhmen e të dy vendeve popujve.

– Jam i bindur që takimet e sotme në Sofje do të sjellin vetëm të mira për dy kombet vëllazërore. Ne jemi të vetëdijshëm se me mbështetjen bullgare, ne vazhdojmë në rrugën e integrimit evropian sepse nuk ka asnjë mënyrë tjetër për ne, tha dje Zaev.

Ai gjithashtu beson se takimi me homologun e tij bullgar Janev dhe përpjekjet e përbashkëta për të krijuar një atmosferë besimi do të jetë një inkurajim shtesë për Komisionin e përbashkët për të punuar edhe më me efektshmëri dhe për të arritur një marrëveshje për më shumë figura historike ose periudha.

– Historia është e rëndësishme sepse është baza për një të tashme më të mirë dhe një të ardhme më të mirë. Një burrë i zgjuar tha që për të hapur dritaret e së ardhmes duhet të mbyllim pak dyert e së kaluarës. Jo për t’i mbyllur, për t’i mbyllur, sepse përndryshe do të ketë një draft që do të hedhë në erë të tashmen, dhe veçanërisht të ardhmen. “Ne u detyrohemi një të ardhme të rinjve dhe fëmijëve dhe duhet të punojmë për atë të ardhme,” tha ai.

Ai gjithashtu iu përgjigj pyetjes së një gazetari nëse ka mundësi që vendi të hapë Kushtetutën dhe të përfshijë popullin Bullgar në preambulë.

– Maqedonia Veriore duhet të hapë Kushtetutën para anëtarësimit dhe qëndrimi ynë është që të regjistrohen të gjithë popujt më pak të shumtë në vendin tonë, përfshirë Bullgarin, populli Kroat nuk është i regjistruar – ne kemi një komunitet Kroat dhe komunitete të tjera. Kushtetuta jonë u krijua në 1991 dhe pastaj, përveç popullit maqedonas, shqiptar, boshnjak dhe serb, turq, vllehë dhe romë u mbishkruan dhe u thirrën nga popuj të tjerë, kështu që nëse duam të jemi anëtar të BE-së duhet të kemi një kushtetutë evropiane në të cilën, duke ndjekur shembullin e një Kroacie, për shembull, ne do të regjistrojmë kombe të tjera, tha Kryeministri në një konferencë shtypi në Sofje.

Zaev, një ditë para nisjes për në Sofje, tha se gjuha dhe identiteti maqedonas nuk diskutohen dhe se ato nuk janë fare në tryezë. Maqedonia Veriore dhe Bullgaria po diskutojnë propozimin që vjen nga Portugalia, e cila mban presidencën aktuale të BE, e cila, sipas tij, absolutisht kujdeset për gjuhën tonë maqedonase dhe identitetin maqedonas dhe në të njëjtën kohë kujdeset për pozicionet bullgare. Propozimi Portugez, tha Zaev, është me të vërtetë një zgjidhje krijuese dhe për të cilën ia vlen të punohet.

Pas takimit me Zaev, kryeministri bullgar Janev tha se delegacioni maqedonas erdhi me zgjidhje konkrete që do të merren parasysh. Politika e Bullgarisë, përsëriti Janev, është mbështetja e fortë për perspektivën evropiane të Maqedonisë Veriore dhe Shqipërisë dhe mbështetja për pranimin e tyre në familjen evropiane.

– Për momentin kemi një dritare mundësie për të punuar për një zgjidhje. Qëllimi ynë është të përqendrohemi në besim, miqësi dhe dialog të hapur, nënvizoi Janev, duke shtuar se si fqinjë dhe kombe vëllezër kemi nevojë për komunikim të vazhdueshëm dhe shkëmbim pikëpamjesh. Në kuadër të këtyre bisedimeve, nuk do të habiteni që pika kryesore për të cilën kemi biseduar është perspektiva evropiane e Republikës së Maqedonisë Veriore, tha Janev, duke theksuar se politika e Bullgarisë nuk ka ndryshuar për shumë vite.

Janev tha se Bullgaria mbështet fuqimisht Republikën e Maqedonisë Veriore, Shqipërinë dhe Ballkanin Perëndimor në rrugën e saj drejt pranimit në BE. Por, sipas tij, së pari duhet të sqarohen problemet që të mos i sjellim ato në BE.

“Ne arritëm në përfundimin se për momentin kemi një dritare të mundësive për të punuar në çështje të pazgjidhura që kemi deri më tani, veçanërisht zbatimin e Marrëveshjes së Fqinjësisë, qëllimi ynë është të krijojmë një mjedis të favorshëm të besimit dhe miqësisë, dialog të hapur”, shtoi Janev, i cili tha se delegacioni Zaev erdhi me propozime konkrete për të cilat do të diskutohet.

Përgjegjësia është e politikanëve, tha Kryeministri Bullgar Janev, duke vënë në dukje se komisioni historik ka një përgjegjësi ndaj politikanëve që e emëruan atë.

Kryeministri Bullgar Stefan Janev komentoi se ka mundësi politike dhe kushti i parë është nevoja për dialog. Sipas tij, Bullgaria po bën gjithçka që është e mundur për të gjetur një zgjidhje. “Kur dhe si do të ndodhë kjo varet nga faktorë të ndryshëm që të gjithë i njihni”, shtoi ai.

Para vizitës së delegacionit maqedonas në Sofje, Janev në një intervistë ekskluzive për MIA, tha se perspektiva evropiane e Maqedonisë Veriore dhe Shqipërisë nuk është çështje e mosmarrëveshjes dhe Bullgaria gjithmonë i mbështet ata, duke theksuar se pozicioni i Sofjes për integrimin evropian është e qartë dhe është konfirmuar nga parlamenti bullgar që nga vjeshta 2019.

– Ajo që u krijua si një marrëdhënie midis RS Maqedonisë dhe Bullgarisë në këtë moment është një trashëgimi e të paktën katër ose pesë viteve më parë. Ju e dini që në vitin 2017 u nënshkrua Marrëveshja për Fqinjësinë e Mirë, e cila duhet të jetë instrumenti që do të mundësojë integrimin e shpejtë evropian të Maqedonisë. Fatkeqësisht, unë nuk fajësoj asnjërën palë, dhe të dy palët kanë faj për faktin se kjo Marrëveshje, pa marrë parasysh sa e shkruar mund të jetë, nuk presupozon nevojën për një mekanizëm të qartë për vlerësimin e progresit të problemeve që Marrëveshja duhet të zgjidhet, thotë Janev.

Ai thotë se të dy palët kanë nevojë për dialog dhe mirëkuptim për marrëdhëniet e ndërsjella, dhe për atë që duam të arrijmë në interes të qytetarëve tanë, për të gjetur interesat tona të përbashkëta, ku është kryqëzimi i atyre interesave të përbashkët, dhe bazuar në interesat e përbashkëta për të ndërtuar një e ardhmja e përbashkët.

Janev thekson se përgjegjësia e qeverive të dy vendeve është që të ulen dhe të punojnë në mënyrë pragmatike në variante se si të dalin nga situata aktuale.

– Ne kemi propozime, mendoj se pala maqedonase do të sjellë propozimet e veta, ne do të ulemi dhe do të bisedojmë. Në të ardhmen e afërt, nëse jemi gjallë dhe të shëndetshëm, zgjedhjet janë në korrik, në fund të korrikut – gusht do të kemi një parlament, dhe nëse kemi bërë diçka gjatë qeverisë së përkohshme, parlamenti do të thotë po ose jo dhe ec përpara, thotë Janev.

Ai i tha MIA-s se zgjidhja e çështjes mes dy vendeve është te politikanët. Historianët nuk duhet të lejohen të jenë udhëheqës në politikë, sepse politika është përgjegjësi e qeverive, tha Janev, duke shtuar se të dy qeveritë duhet të ulen dhe të diskutojnë në mënyrë pragmatike se çfarë mund të bëhet për të arritur një zgjidhje.

Sipas Janev, zbatimi i Marrëveshjes për Fqinjësinë e Mirë është i ngadaltë, ndërsa Komisioni i përbashkët Maqedonas-Bullgar për çështje historike dhe arsimore nuk ka arritur asgjë në punën e tij.

– Po, ne thamë që Komisioni duhet të arrijë diçka, por është e qartë se nuk ka përfunduar asgjë. Kjo ishte e qartë që nga viti i parë, i dytë. A duhet të presim edhe pesë vjet që ai komision të arrijë diçka? Sipas mendimit tim, kjo nuk është realiste, tha Janev në një intervistë për MIA.

Kryeministri bullgar theksoi se ky është apeli i tij, dmth çështja që do të zgjidhet përmes bisedimeve midis dy qeverive.