Komisioni kuvendor për Çështje Evropiane sot në leximin e parë me dhjetë vota pro dhe asnjë kundër dhe abstenim e mbështeti dhe përcolli në procedurë të mëtejshme parlamentare Projektligjin për regjistrimin e popullsisë, familjeve dhe banesave në Republikën e Maqedonisë së Veriut, sipas të cilit duhet të mundësohet mbajtja e këtij operacioni statistikor vitin e ardhshëm.
Anëtarët e Komisionit nga opozita ranë dakord se ka nevojë për një zgjidhje të tillë ligjore, por shprehën më shumë vërejtje mbi propozimin dhe njoftuan ndryshime për të përmirësuar tekstin e ligjit. Ata vërejtën se të gjitha mangësitë e tekstit duhet të hiqen në mënyrë që, siç theksuan ata, të shmangin politizimin e këtij operacioni statistikor. Sipas tyre, kështu siç është propozuar ligji lë hapësirë për dyshime për ndikim politik. Ata gjithashtu kërkuan organizimin e një debati publik për të dëgjuar mendimin e ekspertëve për këtë çështje dhe për të sjellë një zgjidhje ligjore cilësore.
Deputetët e pushtetit, nga ana tjetër, theksuan se nuk duhet të jepen paraprakisht kualifikimet për këtë proces. Për regjistrimin, theksuan ata, kemi mëse nevojë, duke pasur parasysh se ai i fundit është zbatuar para njëzet viteve. Nëse ka vërejtje konstruktive të opozitës, njoftuan ata, ato do të merren parasysh gjatë debatit të amendamenteve.
Deputetja, Dafina Stojanovska nga VMRO-DPMNE-ja theksoi se Qeveria e hartoi këtë ligj në mënyrë jo transparente pa u konsultuar me të gjitha palët e interesuara, përfshirë edhe pa opozitën.
Regjistrim duhet të ketë, tha ajo, por vetëm në bazë të rekomandimeve të konferencës së OKB-së nga viti 2015 në lidhje me regjistrimin e popullsisë dhe familjeve në vitin 2020, si dhe legjislacionin e BE-së për regjistrimin e popullsisë dhe familjeve në vitin 2021 të publikuar në vitin 2019. Ne kemi vërejtje serioze, tha Stojanovska, duke deklaruar se, ndër të tjera, ka mospërputhje të ligjit me rregulloret e Parlamentit Evropian.
Deputetët kishin vërejtje për faktin se metodologjia e zbatimit do të përcaktohet nga drejtori i ESHS-së edhe arë pas miratimit të këtij ligji. Me këtë, thanë ata, i jepet shumë autoritet një personi – drejtorit. Deputetët e opozitës theksuan se po vërehen më shumë aspekte politike, në vend të atyre profesionale dhe profesionale. Sipas tyre, problemi është se nuk është planifikuar asnjë studim pas regjistrimit të paktën 2 për qind të tabelës së regjistrimit në mënyrë që të përcaktohet cilësia e regjistrimit të rregullt. Kjo, sipas tyre, do të thotë që të gjitha lëshimet mund të mbulohen. Ata vunë re një ndryshim në terminologji, tani përmendet termi qytetarë në vend të personave, si dhe mungesa e periudhës kohore sa më së paku një person duhet të ketë qëndrim në Maqedoni në mënyrë që të regjistrohet siç është gjetur.
Halil Snopçe, nga Aleanca për Shqiptarët, theksoi se problemi me politizimin e këtij procesi thelbësisht statistikor është i pashmangshëm duke pasur parasysh që, siç theksoi ai, për fat të keq, disa të drejta të qytetarëve dhe anëtarëve të bashkësive etnike janë të lidhura me një përqindje të popullsisë së përgjithshme. Për më tepër, tha ai, ka regjistrim të ndërprerë në vitin 2011. Prandaj, siç theksoi ai, duhet të bëhen përpjekje për të marrë një vendim mbi regjistrimin në të cilin të gjithë qytetarët do të kenë besim.
Deputetja, Snezhana Kaleska Vançeva nga LSDM-ja thotë se nuk sheh arsye për diskutim nga aspekti politik për një proces siç është regjistrimi.
“A duhet ta diskutojmë për përmbajtjen? Absolutisht. Nuk ka njerëz të përsosur, e as ligje. Me sa di unë, çdo zgjidhje ligjore, pavarësisht se kush e propozon atë, u përcaktua përmes një debati nëse mund të ishte ndryshe dhe më e mirë. Ky është thelbi i demokracisë parlamentare. Kjo është arsyeja pse ligjet miratohen këtu. Kjo është arsyeja pse duhet të kemi një debat”, tha Kaleska Vançeva.
Paraprakisht, ligjin para deputetëve e elaboroi zëvendësministri i Drejtësisë, Agim Nuhiu. Ai sqaroi se në kuadër të këtij operacioni statistikor do të mund të regjistrohen shtetas të Republikës së Maqedonisë së Veriut të cilët kanë vendbanime apo vend-qëndrime në vend, pa dallim nëse për momentin e regjistrimit ndodhen në shtet apo jashtë shtetit.
Për personat – shtetas të Republikës së Maqedonisë së Veriut të cilët janë në punë apo qëndrim të përkohshëm jashtë vendit nga neni 10 i këtij ligji i jep personi i moshës madhore i cili i ka gjërat më të njohura, me ç’rast e jep NVAQ të tij apo NVAQ të personit për të cilin jep të dhëna në regjistrim. Për personat-shtetas të RMV-së të cilët ndodhen në qëndrim apo punë të përkohshme jashtë shtetit do të mundësohet edhe vetëregjistrim në periudhën prej 1 marsit deri më 21 prill të vitit 2021 në aplikacion të posaçëm i cili është i kapshëm në ueb faqen e Entit shtetëror për statistika.
Para fillimit të mbledhjes së Komisionit dhe hapjes së debatit, në mënyrë procedurale reagoi deputetja Zhaklina Peshevska nga VMRO-DPMNE, e cila theksoi se Komisioni për çështje evropiane nuk duhet të jetë trup amë për këtë ligj, por ai duhet të jetë Komisioni për sistem politik dhe marrëdhënie mes bashkësive.
Debati mbi ligjin e regjistrimit në Komisionin për Çështjet Evropiane, sipas Rregullores së së Kuvendit, mund të zgjasë deri në tre ditë, por mbaroi sot pasi të gjithë ata që morën fjalën i përfunduan diskutimet e tyre.
Në vend, regjistrimi i parë është mbajtur në vitin 1948. Janë kryer tetë regjistrime, ndërsa i fundit në vitin 2002. Në vitin 2011 filloi të realizohet një operacion i këtillë statistikor , por ai ishte ndërprerë.
